Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Mar 2020)
Çanakkale Muharebelerinde İngiliz Askeri İstihbarat Raporları
Abstract
Tarihte bilinen en eski istihbarat birimlerinden olan İngiliz Gizli Servisi, I. Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı topraklarında yoğun şekilde istihbarat faaliyetlerinde bulunmuş ve savaş boyunca askeri, siyasi, ekonomik ve coğrafi bilgiler elde ederek bunları raporlar halinde ilgili makamlara sunmuştur. Çanakkale Muharebeleri başlamadan önce ve muharebeler devam ederken İngiliz Askeri İstihbaratı Türk ordusunun genel durumu, birliklerin pozisyonları, bu birliklerin nitelikleri ve nicelikleri ve Gelibolu Yarımadası’nın coğrafi özellikleri gibi pek çok konuyla ilgili çok sayıda detaylı rapor hazırlamıştır. Bu askeri istihbarat raporlarının içeriği sadece Çanakkale Muharebeleri ile sınırlı kalmamış, Osmanlı Devleti’nin çeşitli bölgelerinde yaşanan hadiselerle ilgili bilgiler de ayrıntılarıyla verilmiştir. Özellikle başkent İstanbul’da yaşanan toplumsal, ekonomik ve siyasi gelişmeler yakından takip edilmiştir. İstihbarat bilgilerinin İstanbul, İzmir, Suriye gibi önemli merkezlerde bulunan ajanlar, buralarda yaşayan Avrupalılar ve özellikle İstanbul ve Gelibolu çevresinde yaşamış azınlıklar tarafından verildiği anlaşılmaktadır. Diğer önemli istihbarat kaynağı da Türk esir ve kaçakların ifadeleridir. Genel olarak bakıldığında bu istihbarat raporları, kimin verdiğine göre değişmekle birlikte çeşitli yanlış bilgiler içerse de, raporların önemli bir kısmı son derece önemli ve işe yarar bilgiler vermektedir. Türkiye’de daha önce bu konuda akademik bir çalışma yapılmamıştır. Dolayısıyla, Türkiye’de tamamı ilk kez bu makalede yayınlanacak olan askeri istihbarat raporlarının savaşın gidişatına olan etkisi ve bu bilgilerin Türk tarafıyla karşılaştırılarak incelenmesi muharebelerin daha iyi anlaşılması açısından önem arz eder.
Keywords
