برآورد پارامترهای هیدرولیکی و انتقال املاح خاک به روش حل معکوس با استفاده از HYDRUS-2D (مطالعه موردی: زهکش حائل دشت قزوین)

Abstract

سطح بزرگی از اراضی کشور تحت تأثیر شوری و ماندابی بوده و این میزان رو به افزایش است. در مناطقی که سفره آب شور و شیرین در مجاورت هم قرار گرفته‌اند برداشت بی‌رویه منابع آب‏زیرزمینی موجب افزایش گرادیان آب شور به سمت آب شیرین و گسترش شوری می‌شود. شرایط مذکور در شوره‌زار قزوین واقع در جنوب شرقی این دشت وجود داشته و اخیراً باعث گسترش سطح اراضی شور تا 10000 هکتار شده است. برای پیشگیری از گسترش شوری زهکش حایلی به عمق سه متر در منطقه احداث شده که وظیفه آن پایین انداختن سطح آب زیرزمینی شور و خارج ساختن آن از منطقه می‌باشد. در این مطالعه به منظور شبیه‌سازی خاک منطقه با نرم‌افزار هایدروس دو بعدی (HYDRUS-2D)، پارامترهای هیدرولیکی خاک (رطوبت اشباع خاک، پارامتر مرتبط با عکس مکش در نقطه ورود هوا، پارامتر شکل منحنی مشخصه رطوبتی، هدایت هیدرولیکی اشباع) و انتقال املاح (پخشیدگی طولی و عرضی املاح) با استفاده از روش حل معکوس تخمین زده شد و مدل مورد واسنجی و صحت‌سنجی قرار گرفت. سپس شاخص‌های آماری از جمله ME، NRMSE، و CRM برای بررسی دقت واسنجی مدل محاسبه شد. نتایج این شاخص‌ها برای پارامترهای هیدرولیکی و انتقال املاح در مرحله واسنجی به‌ترتیب عبارتند از 114/0، 001/0، 7/0، 0005/0- و 29/0، 067/0، 87/0، 001/0-. میزان این شاخص‌ها بیانگر دقت مدل در شبیه‌سازی است. هم‌چنین تاًثیر ضخامت آبخوان و میزان تبخیر در حل معکوس برای تیمارهای جداگانه مورد بررسی قرار گرفت و شاخص‌های آماری محاسبه شده نشان دادند که ضخامت آبخوان و تبخیر در حل معکوس مدل مؤثرند.

Keywords

• آنالیز حساسیت
• واسنجی
• صحتسنجی
• تداخل آب شور و شیرین
• گسترش شوری