Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (Mar 2023)
SEZAİ KARAKOÇ’UN ÇOCUKLUĞUMUZ ŞİİRİNDE CENKNAMELERİN İZLERİ
Abstract
İnsan ve çevre arasındaki sınırsız ilişki hayat tarzından inanç biçimine, iktisadi durumdan geleceğin planlanmasına kadar pek çok alandaki sürecin belirleyicisi olmuştur. Kahramanlık ve yiğitlik mefhumlarına büyük önem veren Türkler, İslâmiyet ile tanıştıktan sonra kadim gelenek ve kültürlerini İslâmiyet’in esasına muhalefet etmeyecek şekilde dönüştürmüşlerdir. Bu değişim ve dönüşümden kuşaktan kuşağa anlatılan kahramanlık hikâyeleri de nasibini alırken özellikle Anadolu’nun fethiyle ortaya çıkan yeni şartların da eklenmesiyle bu gelenek Cenkname olarak yeni bir forma bürünmüştür. İslâm tarihinde büyük kahramanlıklarıyla bilinen Hz. Ali de yiğitliğinden dolayı Türklerin yeni bir form kazandırdıkları anlatılarının ana figürü olmuştur. Hz. Ali’nin Hz. Peygamber ile yakınlığı da ona ayrı bir hürmet duyulmasına sebep olurken destansı özelliklerle anlatılan kahramanlık hikâyelerinin Hz. Ali’ye isnat edilmesi sürecini de doğurmuştur ki Cenkname olarak gelişen bu gelenek asırlar boyunca devam etmiştir. Hatta ortaya çıktığı ve yaygınlaştığı Osmanlı Devleti’nden sonra Cumhuriyet Türkiye’sine de miras kalan Hz. Ali Cenknameleri modern Türk edebiyatının büyük şairlerinden Sezai Karakoç’un hayatında da yer edinerek bir şiirine konu olmuştur. Şair Karakoç, Çocukluğumuz şiirinde Hz. Ali Cenknamelerinin çocukluk dönemindeki anlatım sürecine ve bir çocuk olan kendisiyle arkadaşlarına hissettirdiklerini ifade etmeye gayret etmiştir. Bu çalışma; adı geçen bilgiler ışığında ve Türklerin inanç dünyasından hareketle kahramanlık kavramının Türkler için önemini, Cenkname geleneğini, Hz. Ali Cenknamelerinin Türk kültüründeki yerini ve buradan Karakoç’un şiirindeki izlerini incelemeyi amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Hz. Ali, Cenknameler, Kahramanlık, Sezai Karakoç.
