Journal of Agricultural Sciences (Jan 2002)
Makarnal ı k Buğdayda Triticum durum Desf. Gama I şini ve EMS'nin Farkl ı Dozları n ı n Klorofil Mutasyonları n ı n Oluşumu Üzerine Etkileri
Abstract
lslah programlar ı n ı n temel hedefi verimi yüksek makarnal ı k buğday Triticum durum Desf. çeşitlerini geliştirmektir. Islah programlar ı mevcut olan çeşitliliğ i art ı rmay ı ve genetik varyasyonu zenginle ştirmeyi amaçlar. Genetik varyasyon mutasyon yoluyla art ı r ı labilir. Bitki ı slah ı n ı n önemli bir sorunu uygun mutagenik muamelenin seçimidir. Bu çal ışman ı n amac ı , makarnal ı k buğday çeş itlerinin mutagenlere duyarl ı l ığı n ı Mı bitkilerinin fertilitesi ve M2 bitkilerinde klorofil mutasyonlar ı n ı belirleyerek saptamakt ı r. Bu çal ışma 1996 ve 1997 y ı llar ı nda Tokat-Kazova şartları nda yürütülmüştür. Araşt ı rmada bitki materyali olarak Gediz-75 ve Sofu makarnal ı k buğday çeş itleri kullan ı lm ışt ı r. Kobalt 60 6°Co kaynağı ndan elde edilen gama i şini tohumlar ı fiziksel mutagen ve EMS kimyasal mutagen olarak uygulanm ışt ı r. EMS uygulamas ı ön ı slatma yap ı lmadan 8 saat oda s ı cakl ığı nda yap ı lm ış ve uygulama süresi sonunda tohumlar 6 saat süreyle y ı kanm ışt ı r. Tohumlar 50 Gy, 100 Gy, 150 Gy ve 200 Gy gama ışı n ı ile ışı nlanm ış ve % 0.1, % 0.2, % 0.3, % 0.4 EMS ile muamele edilmi ştir. Mutagenlerin uyguland ığı çeşitler ayr ı ayrı denemeye al ı nm ışt ı r. Ayr ı ca, gama i şini ve EMS uygulamaları birbirinden ayr ı olarak "Tesadüf Bloklar ı Deneme Deseni"nde 3 tekerrürlü olarak kurulmu ştur. Araşt ı rma sonuçlar ı na göre, MIbitkilerinin fertilitesi EMS uygulamas ı yla karşı laşt ı r ı ld ığı zaman gamma i şini uygulamas ı nda daha düşük ç ı km ışt ı r. Mutasyon spektrumu ve frekans ı muamelerle ve çeşitlere bağl ı olarak değ işmiştir. Mutagenlerin etkileri yüksek dozlarda belirgin bir şekilde artm ışt ı r. En yüksek mutagenik verim Gediz-75 çe şidinde % 0.4 EMS dozundan, Sofu çe şidinde ise 100 Gy gama ışı n' dozundan elde edilmi ştir.
