Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Dec 2020)
İttihad-ı Anasırdan Husumete: 1914 Rum Göçü
Abstract
II. Meşrutiyet’in ilan edilmesi ittihad-ı anasır düşüncesini diriltmiş ve unsurlar arasında göreli bir işbirliği havası oluşturmuştu. Ancak kısa bir süre sonra bu işbirliği yerini gerginliğe, ardından çatışmaya bırakmıştı. Giritli milliyetçi Rumların Ada’yı Yunanistan’a ilhak etme girişimleri Müslüman-Türk kesimin tepkisiyle karşılaştı. Yunan vatandaşlarına karşı boykot düzenlendi. Bu boykot ülke geneline yaygınlaştırıldı. Boykotaj Cemiyetleri halkı harekete geçirdi. Boykot sırasında Yunan uyruklu kişiler ile Osmanlı vatandaşı Rumları özdeşleştiren tavırlar sözkonusu oldu. İktisadi harp teması işlendi. Rum Cemaatinin sadakati sorgulandı. Osmanlı Devleti’nin Balkan Savaşları’nda ağır bir yenilgi alması ve bu yenilginin alınmasında Rum Cemaatinin de rolünün de olduğuna inanılması sonucu, Osmanlı vatandaşı Rumlara da boykot düzenlendi. Balkan Savaşlarında uğranılan facia Rum Cemaatinin üzerinde baskı kurulmasına yol açtı. Edebi birçok eserde de “ötekileştirici” dil kullanıldı. Türk milliyetçiliğinin argümanları belirgin hale getirildi. Ege de adaları ve Rumeli’de geniş topraklar kaybeden Osmanlı yönetimi, Alman subaylarının önerisiyle sözkonusu bölgelerin demografik yapısını değiştirmeye karar verdi. Bu makalede 1914’te önce Trakya’da, ardından da Batı Anadolu’da gerçekleşen Rum göçü ele alınacaktır. Rum göçüne yol açan siyasi, toplumsal ve kültürel iklim değerlendirilecektir. Göçün aşamaları ve etkileri ile uluslararası yansımaları makalenin önemli bir boyutunu oluşturmaktadır.
