Bulletin of the Mineral Research and Exploration (Apr 2019)
İran’ın Kuzeybatısında yer alan Sabalan volkanik kayaçlarının jeokimyasal özellikleri
Abstract
Büyük hacimli Sabalan stratovolkanı Elburz-Azerbaycan zonunun kuzeybatı kesiminde Meskinsahar’a 25 km uzaklıkta bulunmaktadır. Meskinsahar’dan ve Sarap ovasından tektonik bir dokanak oluşturan fay ile ayrılır. Sabalan volkanik kayaçların bileşimi andezitten trakiandezit ve dasite kadar değişim göstermektedir. Kayacın hakim dokusu hipokristalin porfirik doku olup, başlıca fenokristallerini plajiyoklaz, amfibol, piroksen, biyotit ve oksit mineralleri oluşturmaktadır. Bazı plajiyoklazlar elek dokusu, salınım zonlanması gibi dengesiz dokular sergilemektedir. Plajiyoklazlardaki elek dokusu ve salınım zonlanması Sabalan volkanik kayaçların oluşumu aşamasında magma karışımı sürecininin bir göstergesi olarak değerlendirilebilir. Jeokimya verileri Sabalan lavlarının sodik kalk-alkali karakterde ve özellikle ortaç-asidik bileşimde (andezitten dasite kadar değişen bileşimlerde) olduğunu ortaya koymuştur. Kaldera öncesi ve kaldera sonrası volkanik kayaçları yüksek değerlikli katyonlar (HFSE) ve ağır nadir toprak elementlerine (HREE) kıyasla iri katyonlu litofil elementler (LIL) ve hafif nadir toprak elementler (LREE) bakımından zenginleşmiştir ve negatif Ti, Nb ve Ta anomalileri ile karakterize edilmektedir. Ba/Ta oranının 450’den büyük olması ve La/Nb oranının 2 ile 3 arasında değişim göstermesi çalışmaya konu olan volkanik kayaçlarının volkanik yay ortamı magmalarına benzer jeokimyasal özelliklere sahip olduğuna işaret etmektedir. Saha ve jeokimya çalışmaları Sabalanın Neo-Tetis okyanus kabuğunun İran mikro levhasının altına dalması sonucu gelişen dalma-batma ilişkili volkanizma ürünü olduğunu göstermektedir.
Keywords
