Umowy transformacyjne (transformative agreements) w kontekście otwartego dostępu do wyników badań naukowych

Abstract

Przez ostatnie lata otwarty dostęp rozwijał się na świecie bardzo dynamicznie. Wiele krajów wdrożyło politykę otwartego dostępu i utworzyło różne ścieżki upubliczniania wyników badań naukowych. Powstało wiele zasad i wytycznych z tym związanych m.in. Plan S, którego celem jest wdrożenie od 2020 r. pełnego i nieograniczonego dostępu do publikacji powstających z wyników badań finansowanych ze środków publicznych. Z wprowadzeniem tego typu działań związane jest podpisywanie, a w szczególności przekształcanie dotychczasowych umów z wydawcami na umowy oparte na zasadach otwartego dostępu (ang. transformative agreements). Tworzone są standardy pozwalające na wsparcie konsorcjów krajowych i bibliotek w negocjowaniu wdrażania nowego typu umów np. pięć zasad negocjacji z wydawcami LIBER (Ligue des Bibliothèques Européennes de Recherche – Stowarzyszenie Europejskich Bibliotek Naukowych). Celem artykułu jest przedstawienie dobrych praktyk i przybliżenie działań realizowanych na świecie w zakresie wprowadzania strategii otwartego dostępu, a zwłaszcza polityk wybranych krajów Unii Europejskiej w negocjacjach z wydawcami naukowymi, które mogą stać się inspiracją do działań związanych z otwartością w nauce realizowanych w Polsce.

Keywords

• liber
• otwarty dostęp
• otwarta nauka
• plan s
• umowy transformacyjne