اثرات سطوح مختلف روغن اسانسی مرزه خوزستانی بر فراسنجه‌های تخمیر شکمبه‌ای، سنتز پروتئین میکروبی و جمعیت پروتوزوآها در دو جیره‌ی حاوی روغن سویا و ماهی در شرایط آزمایشگاهی

Abstract

سابقه و هدف: با وجود اهمیت استراتژیک نشخوارکنندگان در تأمین نیازهای غذایی انسان، کارایی تولید نسبتا پایین آن‌ها اغلب منجر به افزایش هزینه‌های تولید و ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی می‌گردد. در این راستا، استفاده از مکمل‌ها و افزودنی‌های خوراکی از جمله راهکارهای مؤثر در جهت بهبود کارایی عملکرد تولید دام‌ها است. افزودنی‌های خوراکی با منشأ گیاهی همچون روغن‌های اسانسی و عصاره‌ها از جمله ترکیباتی هستند که موجب بهبود کارایی تولید نشخوارکنندگان، به‌واسطه بهبود عملکرد هضم و تخمیر شکمبه می‌گردند. از طرف دیگر، استفاده از منابع مختلف چربی به‌عنوان مکمل انرژتیک در جیره دام‌ها، اثرات مثبتی همچون افزایش عملکرد، کاهش اسیدوز شکمبه، کاهش تولید متان و به تبع آن کاهش آلودگی زیست محیطی و بهبود بهره‌وری انرژی خوراک را به دنبال داشته است. با توجه به اهمیت روز‌افزون کیفیت محصولات تولیدی و توجه ویژه مصرف‌کنندگان به شاخص‌های سلامتی و کیفیت فرآورده‌های دامی در دهه‌های اخیر، افزودنی‌های با منشأ طبیعی و سبز در دهه‌های اخیر مورد توجه محققین تغذیه دام قرار گرفت. در این راستا، هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات روغن اسانسی مرزه خوزستانی بر شاخص‌های تخمیر شکمبه، سنتز پروتئین میکروبی و جمعیت پروتوزآی شکمبه در دو جیره حاوی روغن ماهی و سویا بود.مواد و روش‌ها: در این تحقیق روغن اسانسی مرزه خوزستانی به روش تقطیر با بخار آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج گردید و ترکیب شیمیایی آن با استفاده از گاز کروماتوگراف کوپل شده با طیف سنج جرمی تعیین شد. در این آزمایش، روغن اسانسی مرزه خوزستانی در دوزهای 0، 150، 300، 450 و 600 میلی‌گرم بر لیتر در دو جیره حاوی روغن ماهی و سویا در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از انکوباسیون 24 ساعته به منظور بررسی اثرات آن بر شاخص‌های تخمیر شکمبه‌ای مورد آزمایش قرار گرفت. یافته‌ها: هیچکدام از فراسنجه‌های تخمیر تحت تأثیر نوع جیره قرار نگرفت. حجم گاز تولید شده بعد از 24 ساعت، میزان تجزیه‌پذیری آزمایشگاهی ماده خشک و ماده آلی با افزایش دوز اسانس در هر دو جیره به‌طور خطی کاهش یافت (01/0>P). با این‌حال، فاکتور تفکیک و پروتئین میکروبی، با افزایش دوز اسانس به‌طور غیر‌خطی (خطی و درجه دو) و کارایی سنتز پروتئین میکروبی به‌صورت خطی افزایش یافت (01/0>P). همچنین، غلظت آمونیاک شکمبه‌ای به‌موازات افزایش دوز اسانس، به‌صورت غیرخطی کاهش یافت (01/0>P). تعداد کل پروتوزوآها و همچنین جمعیت اغلب جنس‌ها در هر دو جیره با افزایش دوز اسانس کاهش یافت (05/0>P). غلظت کل اسیدهای چرب فرار در جیره حاوی روغن ماهی تا سطح 450 میلی‌گرم بر لیتر و در جیره حاوی روغن سویا تا سطح 300 میلی‌گرم بر لیتر اسانس افزایش و بعد از آن کاهش یافت (05/0>P). در هر دو جیره، به‌موازات افزایش دوز اسانس نسبت غلظت استات به‌صورت غیر‌خطی کاهش و نسبت پروپیونات به‌صورت تابع درجه دو افزایش یافت (05/0>P).نتیجه‌گیری: در مجموع، این یافته‌ها نشان داد که استفاده از روغن اسانسی مرزه به‌خصوص در دوزهای پایین و متوسط به‌واسطه بهبود سنتز پروتئین میکروبی، کاهش آمونیاک و جمعیت پروتوزوآیی و همین‌طور افزایش غلظت اسیدهای چرب فرار، موجب بهبود تخمیر شکمبه گردید. لذا استفاده از سطوح مذکور این روغن اسانسی در جیره دامها می تواند ضمن بهبود کارایی تخمیر شکمبه موجب ارتقاء سطح تولید دامها گردد. با این حال، به نظر می‌رسد دوزهای 450 میلی‌گرم بر لیتر و بالاتر روغن اسانسی مرزه دارای اثرات منفی بر برخی از جمعتی-های میکروبی باشد.

Keywords

• پروتئین میکروبی
• پروتوزوآ
• تخمیر شکمبه
• روغن اسانسی
• مرزه خوزستانی