جستاری بر دو دهه مطالعات جامعه علمی کتابخانه‏ های دیجیتالی در ایران: پدیده جهان کوچک

Abstract

هدف: این مقاله به شناسایی پژوهشگران پرکار و بانفوذ و همچنین تعیین حدود و ثغور همکاری‏ های پژوهشی جامعه علمی حیطه کتابخانه های دیجیتالی ایران پرداخته است.روش ‏شناسی: مطالعه حاضر از نوع پژوهش‏ های کاربردی علم‏ سنجی می‏ باشد که با روش تحلیل شبکه‏ های اجتماعی به انجام رسیده است. جامعه آماری این پژوهش، شامل تمامی پژوهشگران وابسته به نهادهای ایرانی می‏‏ باشد که دست‏ کم یک مقاله فارسی یا انگلیسی تا انتهای سال‏ های 1395 یا 2016 در حوزه کتابخانه دیجیتالی تألیف کرده‏ اند. داده های گردآوری شده با نرم افزارهای اکسل، راورماتریس و یوسی‏ آی‏ نت تحلیل شدند. همچنین، به‏ منظور ترسیم نقشه‏ های هم‏ تألیفی از نرم‏ افزارهای نودایکس‌ال و وی‏ اُ‏ اِس ‏ویوور کمک گرفته شد.یافته‏ ها: بهره‏ وری پژوهشگران با قانون لوتکا موافق نیست؛ علاوه‏ بر این، یافته‏ ها از پایین بودن سطح همکاری‌های بین‌المللی حکایت داشت و الگوی نویسندگی غالب مقالات دو‏نویسنده‏ ای بود. به‏ طور کلی و با احتساب میانگین امتیاز تمامی شاخص های تولید و مرکزیت شبکه های اجتماعی، به ترتیب مهدی علیپور حافظی، یعقوب نوروزی، سعید رضایی شریف‏ آبادی بازیگران کلیدی در مرجعیت علمی حوزه کتابخانه های دیجیتالی ایران هستند. نتیجه‏ گیری: شبکه هم تألیفی حوزه کتابخانه های دیجیتالی، نوعی شبکه آزاد مقیاس بوده و چگالی خیلی پایین شبکه نیز دال بر عدم بلوغ کافی ساختار اجتماعی پژوهشگران می‏ باشد؛ با این وجود، هنوز نظریه شش درجه جدایی میلگرام درباره این جامعه مورد تصدیق قرار می‏ گیرد و به کارگیری اصطلاح «شبکه جهان کوچک» در مورد آن جایز است.

Keywords

• تولیدات علمی
• کتابخانه دیجیتالی
• تحلیل شبکه‏ های اجتماعی
• شبکه هم‏ تألیفی
• شبکه جهان کوچک