Memlükler Döneminde İlmî Hayatta Bir Kadın: Meryem el-Ezraiyye

Abstract

İslâm tarihinde kadınların ilmî hayatta etkin rol üstlendikleri devirlerin başında Memlükler dönemi gelmektedir. Söz konusu dönemde toplumda seçkin kadınlardan bazıları vakıflar kurarak eğitim kurumlarını desteklemişler ve bazıları da ilmî faaliyetler içerisinde yer almışlardır. Eğitim kurumu yaptıran kadınların genellikle yönetici sınıftan, ilmî faaliyetlerde bulunanların ise genellikle ilmiye sınıfına mensup ailelerden olduğu görülmektedir. Özellikle IX. (XV.) yüzyıl Memlük tarihçilerinin ilimle ilgilenen kadınları kayıt altına aldıklarını söylemek gerekmektedir. Şüphesiz bu durumun ortaya çıkmasında onların hocaları arasında kadınların çok sayıda olması da etkili olmuştur. Bu dönemde ilmî faaliyetleriyle öne çıkan ve aynı zamanda tarihçi öğrencileri sayesinde hakkında bilgi sahibi olunan kadınlardan biri, Meryem el-Ezraiyye’dir. VIII. (XIV.) yüzyılda yaşayan ve Hanefî mezhebine mensup Meryem’in, ilmiye sınıfına mensup ailelerde genellikle görüldüğü gibi çok küçük yaşlardan itibaren ilim meclislerine katılımı sağlanmıştır. Dönemin meşhur hocalarından muhtelif alanlara dair dersler alsa da hadis ilmine yoğunlaşmıştır. Makalede, öncelikle Meryem’in aile çevresi ele alınacaktır. Daha sonra tahsil hayatı ve öğrencileri incelenecektir.

Keywords

• i̇slam tarihi
• memlükler
• i̇lim
• kadın
• meryem el-ezraiyye
• islamic history
• mamluks
• science
• woman
• maryam al-adhraʿiyyah