عوامل مؤثر بر صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران با تأکید بر شاخص رقابت ‏پذیری نرخ ارز واقعی ترکیبی

Abstract

ایران از تنوع اقلیمی برخوردار است و یکی از متنوع‏ ترین مناطق جهان از لحاظ پوشش گیاهی به‏ شمار می‏رود؛ و از این ‏رو، تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در کشور امکان‌پذیر است. با این همه، اگرچه آمارها حاکی از رشد نسبی صادرات بخش کشاورزی طی سال‏های مختلف است، اما این روند نوسان‏های زیادی دارد و در اکثر سال‌ها، عملکرد صادرات از مقدار پیش‏ بینی ‏شده کمتر است. بر این اساس، در مطالعه حاضر، با تأکید بر شاخص رقابت‌پذیری نرخ ارز، عوامل مؤثر بر تقاضای صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران برای دوره زمانی 1991 تا 2014 بررسی و ارزیابی شد. بدین منظور، با محاسبه نرخ ارز واقعی ترکیبی دوجانبه، از الگوی داده‏های ترکیبی استفاده شد. نتایج مطالعه حاکی از تأثیر مثبت و معنی‌دار شاخص نرخ ارز واقعی بر تقاضای صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران بود. همچنین، نتایج نشان داد که درآمد ملی کشورهای واردکننده دارای تأثیر مثبت و معنی‌دار بر تقاضای صادرات بوده و اثر آن به ‏مراتب از شاخص رقابت‌پذیری نرخ ارز واقعی ترکیبی بیشتر است. بر اساس نتایج به ‏دست ‏آمده، در الگوی برآوردشده، با یک درصد افزایش در شاخص رقابت‌پذیری نرخ ارز واقعی ترکیبی و درآمد ملی، به ‏ترتیب، تقاضای صادرات به میزان 19/0 و 41/1 درصد افزایش می­یابد. در نهایت، نتایج بیانگر آن بود که برخلاف دو متغیر یادشده، قیمت‏ های نسبی صادراتی تأثیر منفی و معنی‏دار بر تابع صادرات دارند، به‏ گونه‏ ای که طی دوره بلندمدت، با یک درصد افزایش در قیمت‏های نسبی، تقاضای صادرات به‏میزان 78/0 درصد کاهش می­یابد.

Keywords

• نرخ ارز واقعی ترکیبی
• تقاضای صادرات
• محصولات کشاورزی و صنایع غذایی
• داده‌های ترکیبی