پیکره (Sep 2023)
بازتاب مؤلفه‌های «فلسفی ملاصدرا» در زیبایی‌های محتوایی و صوری آثار نقاشی «مکتب اصفهان»
Abstract
بیان مسئله: ملاصدرا در مؤلفه‌های فلسفی خود به‌گونه‌ای به بیان زیبایی پرداخته که تأثیر این تفکرات در آثار هنری عصر صفوی به‌خصوص در «مکتب نقاشی اصفهان» بازتاب یافته است. مهمترین جریان هنری این مکتب را رضا عباسی و شاگردانش شکل دادند که در آثارشان نقشمایه‌ها و موضوعاتی در ارتباط با جهان پیرامون و جامعۀ فرهنگی- هنری آن زمان دیده می‌شود و به‌لحاظ کاربست عناصر بصری و همچنین محتوا با مؤلفه‌های فلسفی- عرفانی ملاصدرا به‌ویژه در آرای مرتبط با زیبایی و عشق مطابقت دارد. نگاره‌ها و مرقعات قطعی و منتسب به رضا عباسی و پیروانش جامعۀ آماری پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهند که جهت ارزیابی چگونگی ظهور مؤلفه‌های «فلسفی ملاصدرا» در آثار نقاشی مکتب اصفهان مورد مطالعه قرار می‌گیرند. سوال پژوهش این است که چه ارتباطی بین مؤلفه‌های ملاصدرا در باب زیبایی با نقاشی مکتب اصفهان با تمرکز بر آثار نقاشی مکتب اصفهان وجود دارد؟هدف: کشف زیبایی‌های نهفته در آثار مصور مکتب نقاشی اصفهان و انطباق آ‌ن‌ها با آرای ملاصدرا در باب زیبایی هدف پژوهش حاضر است.روش پژوهش:روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی است و روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و اسنادی است. جامعه آماری شامل منتخبی از ممتازترین نگاره‌ها و مرقعات مکتب اصفهان است که توسط رضا عباسی و شاگردانش خلق شده‌اند.یافته‌ها: داده‌های به‌دست‌آمده مبین آن است که عناصُر به‌کار رفته در نگاره‌ها و مرقعات منسوب به رضا عباسی و شاگردانش بازتاب زیبایی به دو صورت صوری و محتوایی هستند که در مؤلفه‌های فلسفی عرفانی ملاصدرا قابل ردیابی است. در این آثار، زیبایی‌های ظاهری و باطنی که بعضی به‌گونۀ رمز و نماد به‌نمایش درآمده‌اند، نشان‌دهندۀ وضعیت فرهنگی- اجتماعی روزگار صفوی و تفکرات فلسفی- عرفانی آن زمان است. به بیان دیگر، آثار رضا عباسی و شاگردانش، به‌عنوان نمونۀ شاخص و برجسته‌ای از آثار نقاشی مکتب اصفهان، با مؤلفه‌های ملاصدرا در باب زیبایی ارتباط دارند.
Keywords
