Kocatepe İslami İlimler Dergisi (Dec 2022)
Yenilenmiş Bloom Taksonomisi Kapsamında Ortaokul Seçmeli Kur’an-ı Kerim Dersi Kazanımlarının Değerlendirilmesi
Abstract
25.06.2012 tarihinde, 6287 sayılı kanunda yer alan seçmeli derslere yönelik ifade ile birlikte Kur’an-ı Kerim dersi örgün eğitim sistemleri içerisindeki yerini almıştır. Bu doğrultuda Kur’an-ı Kerim dersi 2012-2013 eğitim-öğretim yılı itibariyle okullarda seçmeli ders olarak okutulmaya başlanmıştır. Bu tarihten itibaren ortaokullarda okutulmaya başlanan Kur’an-ı Kerim dersi ile ilgili alanyazında çeşitli araştırmalara rastlamak mümkündür. Bu kapsamda Kur’an-ı Kerim dersi öğretim programını öğretmen ve öğrenci görüşleri doğrultusunda inceleyen çeşitli araştırmalarla karşılaşılmaktadır. Ayrıca öğrencilerin Kur’an-ı Kerim dersini seçme nedenleri ve derse yönelik tutumlarını çeşitli değişkenler açısından inceleyen araştırmalar da araştırmacılar tarafından literatüre kazandırılmıştır. Ancak alanyazına bakıldığı zaman dersin kazanımlarını veya hedeflerini taksonomik açıdan değerlendiren ya da sınıflandıran herhangi bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu anlamda ortaokul müfredatında seçmeli olarak yer alan Kur’an-ı Kerim dersi kazanımlarının ayrıca ele alınarak incelenmesinin alana katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Nitekim herhangi bir dersin genel amaçlarına ulaşmada, neyin-nasıl öğretileceğine dair karar verme noktasında hedefler yol gösterici bir özelliğe sahiptir. Ayrıca ölçme-değerlendirme/sınama durumları aşamasında da hedefler önemli bir öğretim programı ögesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Hedeflerin belirlenmesi noktasında ise sınıflandırmaların da yani taksonomilerin de önemli bir role sahip olduğunu belirtmek gerekmektedir. Nitekim hedefleri belirlemede kullanılan çeşitli taksonomiler bulunmaktadır. Bu taksonomiler arasında hedefleri bilişsel olarak sınıflandırmada kullanılan Yenilenmiş Bloom Taksonomisi de yer almaktadır. Literatüre bakıldığı zaman Yenilenmiş Bloom Taksonomisinin bilişsel alan sınıflandırmaları içerisinde en kapsamlı çalışma olduğu belirtilmektedir. Dolayısıyla buraya kadar ifade edilmeye çalışılanlardan yola çıkarak bu çalışmada, ortaokul seviyesinde seçmeli olarak okutulan Kur’an-ı Kerim dersi kazanımlarına odaklanılmıştır. Bu bağlamda Kur’an-ı Kerim dersine ait 57 kazanımın, Yenilenmiş Bloom Taksonomisinin bilgi ve bilişsel süreç boyutunda hangi basamak veya basamakları ifade ettikleri tespit edilmiştir. Kazanımların belirlenen taksonomiye göre yerlerini tespit etmek için araştırmacının hazırlamış olduğu form ile ölçme-değerlendirme, program geliştirme ve din eğitimi alanlarındaki uzman kişilerin görüşleri alınmıştır. İfade edilmeye çalışılan bu amaçlar çerçevesinde çalışma nitel araştırma yöntemi esas alınarak sürdürülmüştür. Araştırmada Kur’an-ı Kerim dersi öğretim programında yer alan kazanım ifadelerinin Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’nin hangi basamaklarına karşılık geldiği tespit edilmeye çalışıldığı için veri toplama yöntemi olarak doküman inceleme tercih edilmiştir. Araştırmanın dokümanı ortaokul seçmeli Kur’an-ı Kerim dersi öğretim programıdır. Veri toplama süreci, uzman görüşü alma formu ile devam etmiştir. Uzman görüşleri doğrultusunda derse ait kazanımların kavramsal, olgusal, anlama ve hatırlama basamaklarına yönelik hazırlandıkları tespit edilmiştir. Sonuç olarak elde edilen bu bulgulardan hareketle, her sınıf düzeyinde (5, 6, 7 ve 8) kavramsal, olgusal, anlama ve hatırlama basamaklarının ön planda olması, Kur’an-ı Kerim dersine ait öğretim programının gözden geçirilmesi veya güçlendirilmesi gereken bir noktası olarak görülmelidir. Ayrıca kazanımların çoğunlukla bilişsel alana (53 kazanım) ve bilişsel alanın daha alt basamaklarına yönelik hazırlanması, dersin içeriği ve genel amaçları göz önünde bulundurulduğu zaman, duyuşsal alana yönelik sadece dört kazanıma yer verilmesi de öğretim programının bir eksikliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Burada belirtilmesi gereken bir diğer nokta, bilişsel alana yönelik kazanım ifadelerinin programda olması Kur’an-ı Kerim dersi için tamamen olumsuz bir durum olarak değerlendirilmemelidir. Ancak bilişsel alanın ön plana çıkarılarak, duyuşsal alanın arka planda kalmasının, dersin genel amaçlarına ulaşmada bir problem veya eksiklik oluşturacağı unutulmaması gereken önemli bir konudur. Dolayısıyla kazanımların belirlenmesinde ya da hazırlanmasında ilgili dersin genel amaçları ve içeriğinin dikkate alınmasını doğru bir adım olarak değerlendirmek yanlış olmayacaktır.
Keywords
