ارزیابی کمی و کیفی علوفه در کشت مخلوط جو (Hordeum vulgare L.) و نخود‌فرنگی (Pisum sativum L.) در شرایط دیم مراغه

Abstract

به­منظور بررسی کمیت و کیفیت علوفه کشت مخلوط جو (Hordeum vulgare L.) با نخود‌فرنگی (Pisum sativum L.) در شرایط دیم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی 1394 اجرا شد. تراکم­های 100، 150، 200، 250 و 300 بوته در متر‌مربع نخود‌فرنگی به‌عنوان فاکتور اول و الگوهای کشت (کشت مخلوط 75 درصد جو+ 25 درصد نخود‌فرنگی، 50 درصد جو+ 50 درصد نخود‌فرنگی و 25 درصد جو+ 75 درصد نخود‌فرنگی) به‌عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که عملکرد کل علوفه تحت تأثیر معنی‌دار الگوی کشت و تراکم‌های مختلف نخود‌فرنگی قرار گرفت. بیشترین (2/289 گرم بر متر‌مربع) و کمترین (1/191 گرم بر متر‌مربع) عملکرد کل علوفه خشک به‌ترتیب در تیمارهای 75 درصد جو+ 25 درصد نخود‌فرنگی و 25 درصد جو+ 75 درصد نخود‌فرنگی بدست آمد. همچنین تراکم‌های 100 و 300 بوته در متر‌مربع نخود‌فرنگی بیشترین و کمترین تاثیرگذاری را بر روی عملکرد کل علوفه خشک داشتند. از لحاظ کیفیت علوفه، با افزایش نسبت جو خاکستر علوفه کاهش یافت؛ به‌طوری‌که در تیمار 75 درصد جو+ 25 درصد نخودفرنگی، میزان خاکستر علوفه نسبت به تیمارهای 75 درصد نخودفرنگی+ 25 درصد جو و 50 درصد جو+ 50 درصد نخودفرنگی به‌ترتیب 85/23 و 38/17 درصد کاهش یافت. علاوه بر این، با افزایش تراکم نخود‌فرنگی در کشت مخلوط، درصد پروتئین خام کل نیز افزایش یافت، به‌طوری‌که بیشترین درصد پروتئین خام کل به تیمارهای 75 درصد نخود‌فرنگی با تراکم 300 بوته در متر‌مربع+ 25 درصد جو تعلق داشت. همچنین با افزایش تراکم نخود‌فرنگی، میزان دیواره سلولی (NDF) و دیواره سلولی بدون همی‌سلولز (ADF) علوفه کاهش معنی‌داری پیدا کرد. بیشترین نسبت برابری زمین به‌ترتیب در الگوهای 25 درصد جو+ 75 درصد نخود‌فرنگی و 50 درصد جو+ 50 درصد نخود‌فرنگی در تراکم 100 بوته در متر‌مربع نخود‌فرنگی به‌دست آمد. به‌طور‌کلی، کشت مخلوط جو با نخود‌فرنگی در تراکم‌های پایین آن با تولید علوفه مناسب از لحاظ کمی و کیفی می‌تواند جایگزین مناسبی برای آیش در شرایط دیم کشور باشد.

Keywords

• پروتئین خام
• تراکم نخود
• دیواره سلولی
• خاکستر علوفه
• عملکرد علوفه