Osmanlı Devleti’nde Merkez ve Yerel Güçler Arasında Taşrada Bir Yapı; Kule Evler

Abstract

Güvenlik ve barınma insanlık için her zaman önemli bir konu olmuştur. Başlangıçta doğal unsurlarla ihtiyacını gideren insanoğlu zaman içerisinde coğrafyaya bağlı olarak bilgi birikimi ve inşa tekniklerinin gelişmesiyle yeni yapı türleri ortaya koymuştur. Bu yapılardan biri de kule evlerdir. Farklı medeniyetlerde ve zamanlarda kule ev tipi yapılar görüldüğü gibi bir mimari unsur olarak Osmanlı coğrafyasında da örneklerine hayli rastlanmaktadır. Kule evler güvenli barınma amacıyla inşa edildiği gibi gözetleme, depolama, güç ve nüfuzun temsil edilebildiği yapılar olarak da ortaya çıkmışlardır. Kule evler temsil ettikleri sosyal, ekonomik, askeri değerlerinin bir sonucu olarak, tarafların değişiklik gösterdiği çatışmalara sahne olmuştur. Bu taraflardan biri kule ev sahibi ve merkezi otorite güçleri olurken bir diğeri ise kule ev sahibi ve çevredeki yerel halkın yaşamış olduğu çatışmaların merkezini oluşturmuştur. Merkezi otoritenin kule evlere yaklaşımı şartlara ve döneme göre farklılıklar göstermiştir. Bu çalışmada özellikle Batı Anadolu ve Balkan coğrafyasında örneklerine rastlanılan kule evler, on dokuzuncu yüzyılda merkezi ve yerel güç ilişkileri çerçevesinde devlet, ayan, eşkıya unsurları üzerinden değerlendirmeye çalışılmıştır.

Keywords

• ayan
• farm
• security
• komitacı
• tower houses
• ayan
• çiftlik
• güvenlik
• komitacı
• kule evler