نقد دو داستان «زنده بگور» و «حاجی مراد» از صادق هدایت بر اساس نظریه مربع ایدئولوژیک ون دایک

Abstract

زنده بگور صادق هدایت از جمله داستان‌های رئالیستی است که در آن راوی نه تنها خود را بلکه دیگران را نیز سیاه و زشت تصویر کرده است. راوی سپس به‌وسیلۀ بافت اجتماعی و روانی، ویژگی‌های منفی خود را توجیه می‌کند و در این راه از مکانیزم‌های دفاعی روانی استفاده می‌کند، از سویی دیگر در داستان حاجی مراد نیز شخصیت اصلی داستان نمایندۀ جامعۀ زن ستیز معرفی شده و راوی شخصیت اصلی را منفور و زشت تصویر کرده است تا بدین سبب همزمان با بازنمایی واقعیت‌های اجتماعی خشم خود را نسبت به وضعیت موجود نشان دهد. نگارندگان در این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر نظریۀ مربع ایدئولوژیک ون دایک دو داستان زنده بگور و حاجی مراد را بررسی و تحلیل خواهند کرد. از جمله نتایج این پژوهش در داستان زنده بگور نگاه تبعیض‌آمیز راوی به فرهنگ بیگانه و دست‌یابی به نوع اختلال‌های شخصیتی افراد داستان است همچنین مقابله با ریاکاری و جامعۀ مرد سالار از جمله دستاوردهای این پژوهش در داستان حاجی مراد به شمار می‌رود.

Keywords

• صادق هدایت
• زنده‌بگور
• حاجی مراد
• تحلیل گفتمان
• ون دایک