اشباع نیافتگی سرزمینی افغانستان و پاکستان و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

Abstract

با خروج نیروهای نظامی آمریکایی و ایساف از افغانستان در سال 2021 و تصرف قلمرو این کشور توسط نیروهای طالبان، موضوع امنیت مرزهای شرقی دوباره به یکی از دغدغه‌های اساسی امنیتی برای جمهوری اسلامی تبدیل شده ‌است. افغانستان و پاکستان با حدود دو هزار کیلومتر مرز مشترک با ایران، اختلافات مرزی شدیدی با یکدیگر دارند. با بازگشت طالبان به قدرت در سال 2021، روابط آن‌ها پیچیده‌تر شده و تبعات عمیقی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی خواهد داشت. سؤال اصلی مقاله این است که «ریشه اختلافات پاکستان و افغانستان چیست و چگونه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذار بوده‌است؟» فرضیه مقاله نیز این گونه صورت‌بندی شده ‌است: «ریشه اصلی اختلافات پاکستان و افغانستان، مرز دیوراند است. چون افغانستان این خط مرزی را به رسمیت نشناخته‌، لذا، پاکستان همواره به دنبال ناکامی دولت مرکزی افغانستان بوده ‌است. این وضعیت زمینه‌ساز فعالیت گروه‌های تروریستی چون داعش، افزایش تولید مواد مخدر، تداوم آوراگی افغان‌ها، مداخله خارجی و استقرار طالبان به عنوان رقیب ایدئولوژیک جمهوری اسلامی شده؛ که هر کدام تهدیدی علیه امنیت ملی ایران ‌است». یافته‌های مقاله نشان‌ می‌دهد راهبرد پاکستان در افغانستان، موجب ایجاد دولت وابسته، ضعیف و ناکام در این کشور شده ‌است. نتیجه آن، فراهم‌شدن بسترهای ضد ‌امنیتی برای جمهوری اسلامی ایران ‌است. داده‌های مقاله از طریق منابع کتابخانه‌ای، مجلات و سایت‌های تخصصی اینترنتی گردآوری و با رویکرد تحلیل کیفی پردازش شده ‌است.

Keywords

• افغانستان
• پاکستان
• اشباع سرزمینی
• دیوراند
• امنیت ملی ایران
• طالبان