بررسی صفات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد کمی و کیفی نعناع فلفلی (.Mentha piperita L) تحت رژیم‌های مختلف آبیاری و کاربرد انواع کود نیتروژن

Abstract

به‌منظور بررسی اثرات تنش کم‌آبی و انواع کودهای نیتروژن بر صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک، عملکرد بیولوژیک و درصد اسانس گیاه نعناع فلفلی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1397 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل سه رژیم آبیاری (آبیاری در حد ظرفیت مزرعه و به‌ترتیب بعد از تخلیه 25، 40 و 55 درصد آب قابل‌ استفاده در منطقه‌ ریشه) به‌عنوان عامل اصلی و شش تیمار کودی بر اساس نیتروژن موردنیاز گیاه (به‌ترتیب 100 درصد کود شیمیایی، بدون کود، 50 درصد شیمیایی + 50 درصد آزوکمپوست، 100 درصد ورمی‌کمپوست، 100 درصد آزوکمپوست و 50 درصد شیمیایی + 50 درصد ورمی‌کمپوست) به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تمامی تیمارهای آزمایشی و برهمکنش بین آن‌ها بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی‌دار گردید. نتایج نشان داد به‌ترتیب تنش ملایم و شدید کم‌آبی، سبب کاهش (18.2 و 42.92 درصدی) ارتفاع و (15.11 و 51.98 درصدی) عملکرد بیولوژیک گیاه گردید درحالی‌که میزان رنگ‌دانه‌ها، کارتنوئید، آنتوسیانین، پرولین و درصد اسانس افزایش یافت. کاربرد کود نیتروژن، سبب افزایش تمامی صفات اندازه‌گیری شده گردید. در اکثر صفات اندازه‌گیری شده در این آزمایش، تیمار تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی و 50 درصد کود ورمی‌کمپوست حتی در شرایط تنش شدید کم‌آبی مطلوب‌تر از بقیه تیمارها ارزیابی گردیدند. همچنین نتایج نشان داد که اگر هدف از کاشت گیاه دارویی نعناع فلفلی، عملکرد کیفی (درصد اسانس) گیاه باشد با اعمال تنش شدید کم‌آبی می‌توان ضمن تولید بالاترین درصد اسانس، بیش از 50 درصد در مصرف آب صرفه‌جویی کرد و همچنین در راستای تولید دارویی سالم و همگام با کشاورزی پایدار می‌توان، کود ورمی‌کمپوست را جایگزین کود شیمیایی نیتروژن کرد.

Keywords

• آزوکمپوست
• اوره
• تنش کم‌آبی
• محتوای اسانس
• ورمی‌کمپوست