Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Nov 2018)
THE STORY OF A POEM THAT SENT ITS POET TO EXILE
Abstract
Elazığ ulemasından müderris-müftü Mehmed Kemaleddin Harputi Efendi (1867-1936), Elazığ merkez müftüsüyken 1926’da Atatürk’e suikast teşebbüsünü takip eden olağanüstü günlerde yapılan bir soruşturma sebebiyle Şark İstiklal Mahkemesi’nde yargılanmış ve müftülükten azledilerek Samsun’a sürgüne gönderilmiştir. Kemaleddin Efendi’nin bu mahkeme tarafından yargılanmasının sebebi çocuklarına gönderdiği mektuplarda ve evinde bulunan bazı evrakta Tevhîd-i Tedrîsât, halifeliğin kaldırılması, şapka inkılabı gibi Cumhuriyet Hükûmeti’nin bazı uygulamaları aleyhinde ibarelerin bulunmasıdır. Oğlu Abdülhamid’e gönderdiği bir mektubunda yer verdiği hilafet lehindeki gazeli ise dava dosyasının karara tesir eden en kuvvetli delili sayılmıştır. “Olalı” redifli bu gazel Hersekli Arif Hikmet Bey’in bir gazeline naziredir. Bu makalede Kemaleddin Efendi’yi mahkemeye sürükleyen süreç ele alınmış, sorgu ve savunmadaki ifadelerinden hareketle söz konusu gazeli yazmasının sebepleri ana kaynaklara ve Şark İstiklal Mahkemesi arşivindeki belgelere müracaat edilmek suretiyle belirlenmiş ve şiir kısaca açıklanmıştır.
