شناسایی و تحلیل ابعاد گرایش به خرافات در حوزة ورزش: رهیافت مبتنی بر نظریة داده‌بنیاد

Abstract

امروزه پژوهشگران خرافه­گرایی را به‌عنوان یکی از انحرافات اجتماعی نقد و بررسی کرده‌اند و ورزش نیز به‌عنوان یک پدیدة درخور توجه با ماهیت ­پیش‌بینی‌نشدنی از رواج خرافات مصون نبوده است. خرافه­گرایی یکی از معضلات رایج در ورزش امروزی محسوب می‌شود؛ بنابراین، این پژوهش با هدف شناسایی ابعاد گرایش به خرافات در ورزش ایران انجام شد. پژوهش حاضر با رویکرد اکتشافی به‌صورت کیفی و روش داده‌بنیاد انجام شد. ابتدا با استفاده از مطالعة کتابخانه­ای فهرست­ مقدماتی عوامل مؤثر بر گرایش به خرافات شناسایی شد و سپس مصاحبه­های نیمه‌ساختاریافته­ با 15 نفر از کارشناسان آگاه از موضوع پژوهش اجرا شد. برای تحلیل داده‌ها از روش استقرای منطقی در سه مرحلة کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. بعد از مصاحبه با کارشناسان، نتایج در کدگذاری باز نشان‌دهندة شناسایی 83 کد در گرایش به خرافات در ورزش ایران بود. سپس در مرحلة کدگذاری محوری، نشان‌ها در 22 مفهوم طبقه­بندی شدند. درنهایت نیز سه مؤلفة شناسایی‌شدة حاصل از کدگذاری انتخابی شامل مقولة ساختاری، زمینه­ای و رفتاری طبقه­بندی شدند. به‌نظر می­رسد یک راهبرد قطعی برای مقابله با خرافه‌گری در ورزش وجود ندارد و علاوه‌بر آموزش در هر سه سطح کلان، میانی و خرد، به مکانیسم­های اجتماعی، ایجاد مطلوبیت و بهره‌گیری از نمادهای غیرخرافی و درنهایت خودسازی­های روانی و هیجانی ورزشکار نیاز است.

Keywords

• ساختاری
• خرافات
• رفتاری
• زمینه ای
• ورزش