اطلاعات جغرافیایی (Apr 2002)
سفره های پاراگلیشیال و نقش آن در کیفیت منابع آبهای تحت الارض مناطق خشک (نمونه شیرکوه یزد)
Abstract
در مناطق خشک و نیمه خشک به غیر از کمبود کلی آب، موضوع کیفیت منابع آبی نیز از جمله مسائل مهم به شمار می آید. با این که استفاده از ذخیره کننده های آب های سطحی مانند آب انبارها و غیره در گذشته به عنوان یک استراتژی کلی معمول بوده است ولی نبود جریان های دائمی آب در این مناطق سبب می شود که تأمین این ماده حیاتی به سفره های زیرزمینی متکی باشد آنچه در مورد سفره های تحت الارضی اهمیت پیدا می کند تنها به میزان، وسعت، ظرفیت و عمق آنها محدود نمی شود بلکه تاریخ تحول و ژنز این سفره ها و تاثیری که این موضوع بر کیفیت آب ذخیره شده در آنها می تواند بگذارد نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. سفره های تحت الارضی در مناطق خشک به واسطه شرایط اقلیمی و محیط های ترسیب و تشکیل، غالبا از نظر شوری و املاح با محدودیت روبرو هستند. با این همه در مناطق پایکوهی ومرتفع نواحی خشک، اراضی و انباشت رسوباتی وجود دارد که در دوران آناگلیشیال عهد چهارم تحت تاثیر فرآیندهای یخچالی به وجود آمده و سفره های مورنی و یا تیل های حجیمی که هم از نظر وسعت و هم از نظر کیفیت شرایط بسیار مناسب و مطلوبی را برای ذخیره سازی در اختیار ما قرار می دهند دیده می شود. وجود سفره های یخچالی در این نواحی فرصت و غنیمتی است که ما با شناخت و اعمال مدیریت در امر بهسازی و بازسازی آبخوان های آن بتوانیم در هدایت سیلاب های اتفاقی و ذخیره سازی آنها در سفره های مطلوب توان بهره گیری از منابع آبی خود را در این مناطق بالا برده بر ظرفیت و بهینه سازی منابع آب مبادرت کنیم. این مقاله که براساس یک طرح میدانی و با تأکید بر فرآیندهای ژئومورفیک یخچالی در شیرکوه یزد تهیه گردیده ضمن بازگو نمودن اهمیت رسوبات یخچالی در کیفیت و ذخیره آب مناطق خشک به معرفی دو سفره استثنایی مهریز و سانیچ در شرکوه می پردازد.
