کتابداری و اطلاع‌رسانی (Feb 2023)
بررسی عوامل تسهیل‌گر و بازدارنده پیاده‌سازی فضاهای سازنده در کتابخانه‌های عمومی
Abstract
هدف: کتابخانه‌ها به عنوان یک سازمان برای این که از حالت رکود و ایستایی خارج شوند، نیازمند خلاقیت و نو‌آوری هستند. یکی از تازه‌ترین مفاهیم مطرح شده در حوزه کمک به خلق ایده‌های نو‌آورانه در کتابخانه‌ها که به نوعی تضمین‌کننده حضور و مشار‌کت کاربران در فرآیند‌های کتابخانه‌ای است فضاهای سازنده هستند. از این رو، هدف این پژوهش بررسی عوامل تسهیل‌گر و بازدارنده جهت پیاده‌سازی فضاهای سازنده در کتابخانه‌های عمومی است.روش پژوهش: این پژوهش بر اساس یک مطالعه کیفی انجام شده است؛ برای گردآوری داده‌ها از مصاحبه نیمه‌ساختار یافته و برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. محورها و پرسش‌های مصاحبه از طریق مرور متون مرتبط با پیاده‌سازی فضاهای سازنده در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی، عمدتاً در خارج از کشور، استخراج شد. مصاحبه‌شوندگان تعداد 14 نفر از مدیران و کتابداران کتابخانه‌های عمومی بودند که با مفاهیم اولیه فضاهای سازنده و کاربرد آن در کتابخانه‌ها آشنایی نسبی داشتند.یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که شناخت و تشخیص عوامل تسهیل‌گر (یعنی عوامل مدیریتی، فناورانه و انسانی) و بازدارنده (عوامل درون‌سازمانی و عوامل برون‌سازمانی) توسط مدیران و کتابداران به پیاده‌سازی فضای سازنده در کتابخانه‌های عمومی کمک زیادی خواهد کرد. در بخش عوامل تسهیل‌گر مؤلفه‌هایی چون مدیریت منابع مادی و انسانی، تأمین ملزومات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، توانمندسازی مدیران و کتابداران و کاربران و در بخش عوامل بازدارنده مؤلفه‌هایی چون کمبود بودجه و فضا، عدم انعطاف قوانین، ساختارهای پیچیده اداری و مقاومت در برابر تغییر از مهمترین پارامترها به شمار می‌آیند.نتیجه‌گیری: از آنجایی که کتابخانه‌های عمومی برای حفظ پویایی و بقای خود نیازمند تغییرات و استفاده از رویکردهای نوین هستند، در نتیجه باید به دنبال سازوکارهایی در راستای پیاده‌سازی چنین تحولاتی باشند. یکی از عواملی که می‌تواند به حفظ پویایی کتابخانه‌های عمومی کمک کند فضای سازنده است. شناسایی عوامل تسهیل‌گر و بازدارنده در این مسیر می‌تواند سیاستگذاران، مدیران و کتابداران کتابخانه‌های عمومی را نسبت به جوانب گوناگون پیاده‌سازی فضاهای سازنده آگاه سازد تا بر اساس آن امکان تصمیم‌گیری منطقی در راستای اجرایی‌سازی چنین فضاهایی برای آنان فراهم آید.
Keywords
