بررسی روند تغییرات زمانی کیفیت آب‌های زیرزمینی دشت نیشابور و دلایل احتمالی آن

Abstract

به منظور جلوگیری از مشکلات شدید بحران آب در دشت نیشابور، به دلیل محدودیت منابع آب و نیز افزایش نرخ مصرف در بخش‌های شهری، صنعتی و کشاورزی، لزوم استقرار برنامه‌های جامع جهت مدیریت کمی و کیفی منابع آبی این دشت، امری انکارناپذیر می‌باشد. در تحقیقِ حاضر که در راستای امر مذکور انجام‌ پذیرفته است، روند تغییرات زمانی کیفی آبخوان (در بازه زمانی 1388-1380) و نیز دلایل احتمالی این نوسانات مورد بررسی قرار گرفته است. پارامترهای کیفی مورد استفاده در این تحقیق شامل کل جامدات محلول، سختی، نسبت جذب سدیم، غلظت یون‌های سدیم، کلسیم، منیزیم، سولفات و کلراید بودند. نتایج به دست آمده دلالت بر آن داشت که کیفیت آبخوان دشت نیشابور در طی بازه زمانی 1388-1380، کاهش یافته است. به گونه ای که در بازه زمانی مذکور، غلظت کل جامدات محلول در %77 از چاه‌های مورد مطالعه، روندی افزایشی را داشته و میانگین غلظت آن برای کل آبخوان از نرخ رشد سالانه‌ای معادل 63/19 میلی گرم در لیتر برخوردار بوده است. در بررسی دلایل احتمالی تغییرات کیفی آب‌های زیرزمینی دشت نیشابور، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، سازندهای زمین‌شناسی و فعالیت‌های کشاورزی به عنوان مهمترین عوامل مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که تقریباً به ازای هر 81/0 متر کاهش در سطح آب‌های زیرزمینی در هر سال، به میزان 63/19 میلی گرم در لیتر به غلظت جامدات محلول در آبخوان افزوده شده است. همچنین وجود سازندهای زمین‌شناسی دوران سوم (میوسن) و سنگ‌های ولکانیکی در تغییر کیفیت بخش‌هایی از آبخوان دشت نیشابور مؤثر بوده است.

Keywords

• آب زیرزمینی
• کیفیت آب
• دشت نیشابور
• کل جامدات محلول