Turkish Journal of Shiite Studies (Dec 2020)
Veysi Ünverdi, Muʽtezile ve İmâmet (İmâmiyye Şîası’nın İmâmet Anlayışının Eleştirisi: Kâdî Abdülcebbâr Örneği), İstanbul: Endülüs Yayınları, 2020.
Abstract
İmâmet meselesi, Hz. Peygamber vefat ettiği ilk andan itibaren Müslümanlar arasında bir problem haline gelmiştir. Kâdî Abdülcebbâr, imâmetin Peygamberlik görevi ile değil emirlik müessesi ile aynı kategoride olduğunu söylemiştir. İmâmiyye ise imâmeti peygamberliğin uzantısı olarak görmüş ve bir inanç meselesi haline getirmiştir. Bu doğrultuda nass ve tayin yolu ile göreve geldiğine inandığı on iki masum imam inancını geliştirmiştir. Kâdî Abdülcebbâr, onların imâmet prensibine karşı çıkarak el-Muğnî adlı eserinin yirminci cildini imâmet meselesine has kılmış ve İmâmiyye’ye reddiye olacak şekilde kaleme almıştır. Veysi Ünverdi de Muʽtezile ve İmâmet adlı eserinde el-Muğnî adlı eserini dikkate alarak Kâdî Abdülcebbâr’ın İmâmiyye’yi imâmet meselesinde eleştirdiği noktaları ortaya koymaya çalışmıştır. Ünverdi, Kâdî Abdülcebbâr’ın eserinde takip ettiği metodu kendi eserine uygulamıştır. Ayrıca Kâdî Abdülcebbâr’ın İmâmiyye’ye atfettiği görüşleri İmâmiyye’nin kendi temel kaynaklarından delillendirmiştir. Bununla beraber Ehl-i Sünnet’in imâmet ile ilgili görüşlerini de vererek Kâdî Abdülcebbâr’ın Ehl-i Sünnet ile benzer olan fikirlerini tespit etmiştir. Sonuç olarak Kâdî Abdülcebbâr, İmâmiyye’yi imâmet meselesinde reddetmekle birlikte onları eleştirdiği birçok noktada Ehl-i Sünnet ile benzer bir görüş ortaya koymuştur. Ünverdi’nin bu eseri de İslam Mezhepleri Tarihi ve Kelâm alanlarında Muʽtezile, İmâmiyye ve Ehl-i Sünnet’in imâmet meselesi hakkındaki görüşlerini mukayese etmek adına önemli bir boşluğu doldurmuştur.
