پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل (Feb 2018)
ارزیابی اکولوژیک جنگلکاری های سوزنی برگ و پهن برگ نکا در شرق مازندران (مطالعه موردی: منطقه قرمرض)
Abstract
سابقه و هدف:استفاده از شاخص های تنوع زیستی گیاهی و جانوری و همچنین زادآوری طبیعی از روش های متداول ارزیابی توان اکولوژیک در توده های جنگلی است. این تحقیق به بررسی کمی و کیفی درختان، وضعیت زادآوری طبیعی و تنوع زیستی (پوشش گیاهی و بی مهرگان خاکزی) جنگلکاری های 20 ساله بلندمازو، پلت و بروسیا در جنگل های نکا پرداخته است. محل مورد مطالعه در شرق استان مازندران و در جنگل های پایین بند بخش دو نکا قرار دارد. مواد و روش ها: در این بررسی از هر عرصه جنگلکاری بلندمازو، پلت و بروسیا نه قطعه نمونه 1500 مترمربعی تعیین و در هر قطعه نمونه نیز سه میکروقطعه نمونه 49 مترمربعی به صورت منظم تصادفی انتخاب شد که شامل 27 میکروقطعه نمونه برای هر جنگلکاری و در مجموع 81 میکروقطعه نمونه در سه عرصه جنگلکاری بوده است. انجام بررسی کمی و کیفی درختان (قطر برابرسینه، ارتفاع و کیفیت درخت) با آماربرداری صد در صد و در سه جنگلکاری شامل 6088 اصله درخت انجام شد. تعیین زادآوری طبیعی، تنوع پوشش گیاهی و تنوع بی مهرگان خاکزی با بررسی81 عدد میکرو قطعه نمونه و در سه مرحله مجزا انجام شد. شاخص های تنوع با استفاده از شاخص های سیمپسون و شانون- واینر و مقادیر غنا و یکنواختی به ترتیب با استفاده از شاخص های مارگالف و منهنیک محاسبه شدند. تجزیه و تحلیل میانگین آماره های کمی در عرصه های مختلف بااستفاده از آزمون تجزیه واریانس یک طرفه انجام شد. یافته ها: براساس نتایج این تحقیق درختان جنگلکاری بروسیا با کمترین فراوانی در هکتار از مناسب ترین شرایط کمی و کیفی برخوردار بوده و پس از آن به ترتیب جنگلکاری های بلندمازو و پلت جای گرفتند. همچنین میانگین فراوانی تجدید حیات طبیعی در هر مترمربع از جنگلکاری های بروسیا، پلت و بلندمازو به ترتیب روند کاهشی داشته است. از سوی دیگر براساس شاخص شانون- واینر، تنوع گونه ای گیاهان عرصه بروسیا از بیشترین مقدار برخوردار بوده و پس از آن به ترتیب جنگلکاری های بلندمازو و پلت جای گرفتند. مقادیر تنوع بی مهرگان خاکزی مورد بررسی نیز بر اساس شاخص های شانون- واینر و سیمپسون در جنگلکاری پلت از بیشترین مقدار برخوردار بوده و پس از آن به ترتیب کاهش در جنگلکاری های بروسیا و بلوط وجود داشته است. نتیجه گیری: در مجموع نتایج این تحقیق حاکی از برتری کمی و کیفی، زادآوری طبیعی و تنوع گونه ای گیاهان در عرصه جنگلکاری گونه بروسیا نسبت به دو گونه بومی پهن برگ پلت و بلندمازو بوده است. با توجه به کاهش تعداد پایه های بروسیا که حاصل قاچاق چوب می باشد،. این تحقیق جدای از توصیه بر استفاده از گونه های مناسب سوزنی برگ سازگار در عملیات جنگلکاری مناطق تخریب یافته، بر انجام عملیات پرورشی تنک کردن در عرصه های جنگلکاری تاکید دارد چرا که عدم کاهش فراوانی و افزایش رشد درختان در واحد سطح می تواند منجر به کاهش متغیرهای کمی و کیفی درختان و همچنین تنزل زادآوری طبیعی و تنوع گونه ای گیاهان شود.
Keywords
