Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi (Dec 2020)
Soğuk Savaş Sonrası Dönemde ABD'nin Jeopolitik Tasavvurunda İstikrarsızlık Coğrafyası Olarak Ortadoğu: Pratik ve Popüler Jeopolitik Bir Okuma
Abstract
Günümüzde Ortadoğu denildiğinde akıllara ilk olarak iç savaş, çatışma, terör gibi problemler gelmekte ve çoğu zaman Ortadoğu istikrarsızlıkla doğrudan özdeşleştirilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Ortadoğu coğrafyasının temel karakteristiği gibi görülen istikrarsızlığı, pratik jeopolitik ve popüler jeopolitik perspektifinden değerlendirmektir. Dolayısıyla çalışmada, Ortadoğu'nun istikrarsızlığı, pratik ve popüler jeopolitiğin birlikte kullanıldığı bir kavramsal çerçeveden analiz edilmiştir. Çalışmada örnek olarak Soğuk Savaş sonrası dönemde ABD'nin jeopolitik tasavvuru incelenmiş ve söz konusu dönemde yayınlanan Ulusal Güvenlik Strateji raporları ile bazı politik karikatürler içerik analizine tabi tutulmuştur. Yapılan analiz sonucunda, Ortadoğu'da iç savaş, etnik ve mezhepsel çatışma, terör gibi problemlerin varlığının inkâr edilemeyeceği, ancak bunların, ABD yönetimleri tarafından dış politika söylemlerinde ön plana çıkarılmak suretiyle ve politik karikatürlerin bu söylemleri popüler kültürün bir parçası haline getirmesi yoluyla Ortadoğu ile özdeşleşir hale ge(tiri)ldiği sonucuna varılmıştır. Ortadoğu'nun istikrarsızlığına ilişkin bu tür bir okuma, popüler kültürde bulunan bölgeye dair kalıpyargıların yeniden değerlendirilmesinin önünü açma ve belki de politika yapıcıları, bölgeye yönelik söylem ve eylemlerini gözden geçirmeye yönlendirme potansiyeline sahiptir. Çalışma bu açıdan önemli görülmektedir. Çalışmanın bir diğer önemi de Türkçe literatürde ihmal edildiği görülen eleştirel jeopolitik literatürüne yapacağı katkıdan kaynaklanmaktadır.
Keywords
