تعیین صفات موثر بر عملکرد دانه کلزا تحت شرایط دیم معتدل سرد

Abstract

به منظور دستیابی به ارقامی از کلزا با عملکرد بالا در شرایط دیم برای مناطق سرد معتدل، تعداد بیست رقم کلزا در قالب آزمایشی با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار به مدت دو سال در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود - کرمانشاه اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد بین سالها از نظر صفات تعداد روز تا شروع و پایان گلدهی، تعداد شاخه فرعی در سطح احتمال 1% تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه و عملکرد روغن در سطح احتمال 5% اختلاف معنی‌داری وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه در سال دوم (15/1309 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. ارقام Parade، Ebonite و Okapi از بیشترین عملکردهای دانه (به ترتیب 1697، 1526 و 1478 کیلوگرم در هکتار) برخوردار بودند. تجزیه رگرسیون به روش گام به گام مشخص نمود که دو صفت تعداد روز تا رسیدگی و تعداد شاخه فرعی اثرات منفی و مثبت (به ترتیب 129/100- و 035/364) معنی‌داری بر روی عملکرد دانه داشتند. در تجزیه عاملها دو عامل استخراج شد. بردار بار عاملهای مربوط به دو ریشه مشخصه اول نشان داد که دو عامل اول 443/98% کل واریانس را توجیه می‌کند، که سهم عوامل اول و دوم به ترتیب 293/55% و 150/43% بود. عامل اول،‏ عامل بهره‌وری (صفات عملکرد دانه و عملکرد روغن از بار عاملی مثبت بالا بترتیب 950/0 و 947/0)، عامل دوم، عامل سرمایه ثابت گیاه (صفات تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی بار عاملی مثبت بالایی بترتیب 729/0، 644/0 و 568/0) نامگذاری شد. در نهایت ارقام Parade، Ebonite و Okapi را با داشتن بیشترین عملکردهای دانه و زودرسی، برای منطقه کرمانشاه در شرایط دیم برای کشت پاییزه قابل توصیه می‌باشند و می‌توان صفت تعداد روز تا رسیدگی کمتر (زودرسی) و تعداد شاخه فرعی را به عنوان یک شاخص گزینش در شرایط دیم کرمانشاه معرفی نمود.