Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Apr 2021)
Horasan’dan Küresin’e Bir Sözcüğün İzinde
Abstract
Sözcükler dilde anlam taşıyan en küçük yapı taşlarıdır. Ancak anlam çoğu zaman ses değişmeleri altına gizlenir. Zamanla sözcüğün anlamla birlikte taşıdığı diğer bilgiler kaybolabilir. Kaybolan bilgilere yeniden ulaşmak oldukça kapsamlı bir araştırma ve inceleme gerektirebilir. Fakat doğru verilere ulaşılırsa geçmişle gelecek arasında bir köprü işlevi kazanır. Van’da yaşayan ve Azerbaycan lehçesi konuşan bir topluluğun adı olan ‘Küresin’ sözcüğünün kökeni ve anlamıyla ile ilgili bazı açıklamalar ve varsayımlar bulunmaktadır. Bu konuda topluluğa ait kişiler bile bir görüş birliği sağlayabilmiş değildir. Ancak bu topluluğun Türk kökenli olduğu, Azerbaycan Türkçesi konuştuğu ve İran’dan geldikleri tartışmasız olarak kabul edilmektedir. İran topraklarına ve hatta Türkiye’nin çeşitli kentlerine yıllar boyunca çeşitli göçler olmuştur. En eski göçler Orta Asya kaynaklıdır. Orta Asya’dan gelenler bazı cazibe merkezlerine yerleşmiş oraları yurt edinmişlerdir. Bu merkezlerin en önemlilerinden biri Horasan’dır. Büyük bölümü İran coğrafyasında bulunan bu kadim bölge dini, siyasi ve tarihi birçok özelliğinden dolayı ülkemize yönelen göçlerin kaynağı konumundadır. Horasan ve Küresin sözcükleri ilk bakışta fark edilmeyen bir ilişki ile birbirlerine bağlıdırlar. Çalışmada iki sözcüğün ilgisi, tarihsel ve dilbilimsel veriler ışığında açıklanacaktır.
