تحقیقات تاریخ اجتماعی (Mar 2020)
ساخت دولت جاه‌طلب در تاریخ اندیشۀ سیاسی- اجتماعی ایران
Abstract
این مقاله قصد دارد، یک چهارچوب نظری برای مطالعه دولت در تاریخ اندیشۀ سیاسی- اجتماعی ایران ارائه کند. مسئله اصلی مقاله تبیین عمده‌ترین شاخص‌های جاه‌طلبی دولت در ایران است. به عبارت دیگر، مقاله قصد دارد نظریه «دولت جاه‌طلب» را به مثابۀ رهیافتی بدیل برای تبیین مهم‌ترین رخدادهای تاریخ اندیشۀ سیاسی- اجتماعی ایران ارائه کند. داده‌ها از منابع کتابخانه‌ای جمع‌آوری و به روش تاریخی «تحلیل جاه» تجزیه و تحلیل شده است. در روش تاریخی تحلیل جاه، شاخص‌های جاه‌طلبی در چند مرحله، بر مبنای مقایسه مداوم ویژگی-های مشترک تعیین می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهد جاه‌طلبی، به‌عنوان یک الگوی کهن سیاسی، ویژگی مشترک همه دولت‌های ایرانی بوده است. جاه یک موقعیت سیاسی- اجتماعی ویژه برای اعمال نفوذ و منفعت‌جویی است که دولت در ایجاد آن نقش اصلی دارد. در یک نظام سیاسی جاه‌طلب، قوانین الهی و سیاسی جامعه برای رشد و توسعه جاه تفسیر و تنظیم می‌شود. به واسطۀ تنظیم قوانین در راستای رشد جاه‌طلبی، سال به سال از سهم مقدار درآمد مالیاتی دولت کاسته و بر دارایی‌های اقلیت جاه‌طلب افزوده می‌شود. تا جایی‌که خزانه دولت تهی می‌شود و تبعیض، رانت و فساد بروز می‌کند. دولت جاه‌طلب انحصارگرا و نشان حلقه (دایره)، نماد انحصارگرایی و جاه‌طلبی محسوب می‌شود.عمده‌ترین شاخص‌های جاه‌طلبی دولت عبارتند از: اقتصاد توزیعی، عدالت‌جویی، انحصارگرایی، حمایت از نیروی کار غیرمولد و اتحاد دین و سیاست. برونداد دولت جاه‌طلب، تبعیض، رشوه، رانت، فساد و انقلاب است.
Keywords
