Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (Sep 2017)
MEŞÎHAT ARŞİV KAYITLARINDA HACI BEKTAŞ VELÎ VE BEKTAŞİLİK İLE İLGİLİ YAZILI KAYNAĞIN TESPİTİ [DETECTION OF WRITTEN SOURCES RELATED TO HAJI BEKTASH VELI AND BEKTASHI ORDER IN THE MEŞÎHAT ARCHIVE RECORDS]
Abstract
Bu çalışmaya konu olan meşayih kaydı, Topkapı Takyeci mahallesi Bektaşi Dergâhı postnişini Hacı Abdullah Baba ile babalardan dört kişinin Bektaşiliğin diğer tarikatlar gibi tanınmasını, İslâm dini içerisinde kabul görmesini talep eden bir dilekçe ile dönemin hükümetine, padişaha yazılı başvurularını içeren bir belgedir. Belgenin içerdiği bilgiler ve talepler için görüşleri alınmak üzere Şeyhülislamlık bünyesindeki Meclis-i Meşâyih’e iletilen belge üç bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. 1920 tarihli belgenin çevirisi, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Vakfı adına, belgeyi İstanbul Müftüğü meşihat arşivinde tespit eden Yrd. Doç. Dr. Ayhan Işık tarafından gerçekleştirilmiş, belgenin orijinal görüntülerine ve çeviriyazısına çalışmanın ekinde yer verilmiştir. Belge, Hacı Bektaş Velî’nin şeceresi, Hoca Ahmed Yesevi manevi silsilesi ile Lokmân-Perende’den aldığı eğitimi, evli olmayıp mücerret olduğu, buna bağlı olarak kendisinden sonra gelen temsilcilerin bel evladı değil yol evladı oldukları, yetiştirdiği derviş sayısı, Bektaşi tarikatının usül ve erkânı hakkındaki bilgileri içermektedir. Sadeleştirilmiş Türkçe metin, vakfımız tarafından irdelenerek mevcut yazılı kaynaklar eşliğinde değerlendirilmiş, asıl metin ile Meclis-i Meşâyıh Kararı da dâhil olmak üzere ekte sunulmuştur. The sheikh record, which is the subject of this study, is a document containing a petition which demands that the Bektashi order be recognized like the other orders and be accepted within the religion of Islam, and several written applications to the government of the time, the Sultan, by the Bektashi Dervish Lodge postnisin Haji Abdullah Baba of Topkapı Takyeci neighborhood and four other people from the babas. The document, which was delivered to Meclis-i Meşayîh (Chamber of Sheikhs) within the Shaykh al-Islam institution in order to get their views on the information and demands included in the document, consists of three chapters and a conclusion part. The translation of the document dated 1920 was conducted by Asst. Prof. Ayhan Işık who detected the document in the meşîhat archive of the Istanbul Mufti’s Office, on behalf of the Turkish Culture and Haji Bektash Veli Association (Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Vakfı). The original images and transcription of the document is included in the appendix of the study. A simplified Turkish text which contains the following information was examined by our association and evaluated with the present written sources: Haji Bektash Veli’s genealogy, his spiritual lineage of Hodja Ahmed Yesevi, the education he received from Lokman Perende, his marital status being single, his following representatives who were not his children but companions, the number of dervishes he raised, the customary practices of the Bektashi order.
