ATIK ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EŞYALAR İÇİN ÇOK AMAÇLI BİR TERSİNE LOJİSTİK AĞ TASARIMI: İSTANBUL UYGULAMASI

Abstract

Bu çalışmada, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar (AEEE) Kontrolü Yönetmeliği’ne göre İstanbul ilinde toplanması gereken AEEE için çok amaçlı karma tamsayılı programlama modeli oluşturulmuştur. Model, sürdürülebilirlik kavramının üç temel hedefinden (ekonomik, çevresel ve sosyal) yola çıkarak, sorumlu paydaşların yönetmelikte tanımlanan yükümlülükleri dikkate alınarak tasarlanmıştır. Fakat yönetmeliğe rağmen yasa dışı olarak AEEE toplayan ve ayrıştıran hurdacılar mevcuttur. Bu tip atıklar insan sağlığına oldukça zararlı olabildiğinden, gerekli ekipmanları olmayan hurdacılar için risk oluşturmaktadır. Buradan yola çıkarak, AEEE toplayan hurdacıların ve hurda depolarının, devlet teşviki ile yasal atık sistemine dâhil edilerek sağlıklarının güvence altına alınması ve sosyal statülerinin arttırılması sosyal amaç olarak seçilmiştir. Bu bağlamda, modelin sosyal faydayı hedefleyen amacı istihdamı enbüyüklemektir. Modelin diğer amaçları, tersine lojistik operasyonlarının çevreye yarattığı olumsuz etkileri enküçüklemek ve AEEE işleme ve geri kazanım sisteminin toplam kârını enbüyüklemektir. Farklı atık toplama yüzdeleri ve devlet teşviki miktarları için senaryolar oluşturulmuştur. Önerilen model CPLEX eniyileme çözücüsü kullanılarak epsilon kısıt yöntemi ile çözülmüş ve açılacak atık işleme tesislerine ve teşvik verilerek AEEE geri kazanım sistemine dâhil edilecek hurda depolarına karar verilmiştir.

Keywords

• reverse logistics
• network design
• weee
• sustainability
• social benefit
• tersine lojistik
• ağ tasarımı
• aeee
• sürdürülebilirlik
• sosyal fayda