Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Feb 2011)
2000’li Yıllar Öncesi ve Sonrasında Türk Sineması’nda Kullanılan Yapım Kaynaklarının Değerlendirilmesi
Abstract
Türk Sineması’nın yapım sürecinde kullandığıkaynakların geçmişten günümüze dek geçirdiği değişimler doğrultusunda ortaya konmasıve bunun ışığında günümüzde yapım sürecinde kullanılan kaynakların Türk Sineması’nın endüstriyel gelişimi açısından yeterli olup olmadığının ele alınmasıbu çalışmanın çıkışnoktasınıoluşturmaktadır. Bu konunun tercih edilme nedeni yüksek maliyetli ve riskli bir yapıya sahip olan yapım aşamasında başvurulabilecek kaynakların sayıve niteliğinin Tük Sineması’nın endüstriyel gelişimi üzerinde sahip olduğu önemdir. Özellikle Türkiye gibi seyirci sayısının düşük olduğu ülkelerde yapımcının elde ettiği hâsılat bir sonraki filminin yapım bütçesini oluşturmada yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle yapımcının kendi öz sermayesi ve dağıtım kanallarından elde ettiği gelir dışında başvurabileceği kaynaklara sahip olmasıTürk Sineması’nın endüstrileşmesi açısından belirleyici rol oynamaktadır. Buradan hareketle çalışma kapsamında Türk Sineması’nda yapımcıların yararlanabileceği finansal kaynakların dağıtım ve gösterim süreçlerinde yaşanan gelişmeler ile dönemin siyasi ve ekonomik olaylarına bağlıolarak geçirdiği değişim incelenmiştir. Bu kapsamda Türkiye’de film yapımcılarının en önemli finansal kaynağıkendi öz sermayeleri olarak ortaya çıkmıştır. Türk Sineması’nın ilk yıllarında yapımda kullanılan ilk kaynak sinema işletmesinden ve yabancıfilm ithalatından elde edilirken, Bölge İşletmeciliği döneminde sinema salonu işletmecilerinin verdiği avanslarla yapım süreci yürütülmüştür. Bölge İşletmeciliği sisteminin ortadan kalkmasıyla birlikte günümüzde önemli bir sorun olarak belirmektedir. Öz sermayesi dışında yapımcıların ikinci en önemli finansal kaynağıönceki filmin hasılat gelirleridir. Türk Sineması’nda dağıtım kanalıolarak sinema salonu dışında kalan televizyon ve ev video pazarıyüksek gelir getiren birer kanal olarak faaliyet gösterememektedir. Özellikle telif hakkıihlallerinin artmasıyla birlikte ev video pazarının yapımcılar açısından etkinliği azalmıştır. Amerikan Sinema Endüstrisi’nde birer dağıtım kanalıolarak yaygın şekilde kullanılan internet, ticari ürün satışı merchandising , uçak, gemi gibi alanlarda yapılan salon dışıgösterim gibi kanallar ise Türk Sineması’nda neredeyse hiç kullanılmamaktadır. Dolayısıyla yapımcılar açısından sinema gösteriminden elde edilen hâsılat dışında dağıtım kanallarından yüksek gelir elde edilememektedir. Türk Sinemasıaçısından özellikle 2000’li yıllardan sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yapıma yönelik finansal katkısıbüyük önem taşısa da yapım sürecinin tamamlanmasıaçısından yetersiz bulunmaktadır. Ayrıca 1990 yılından beri Türkiye’nin üye olduğu Eurimages’in yapım sürecine yönelik katkısının da yapımcıların finansal sıkıntılarınıçözmek açısından etkili olmadığısöylenebilmektedir. Özetle, Türk Sineması’nda geçmişten günümüze dek başvurulan yapım kaynaklarının sektörün endüstrileşmesi için ihtiyaç duyulan kaynak ihtiyacınıkarşılamaktan uzak olduğu, bu aşamada özellikle devletin sektörü teşvik edecek önlemler almasıgerektiği sonucuna varılmıştır.
