اثر سطوح مختلف رده‏ ‏بندی و پستی و بلندی بر وضعیت پتاسیم خاک‏ های سپیدان استان فارس

Abstract

چکیدهسابقه و هدف: مشخصات خاک‏های هر منطقه متاثر از عامل پستی و بلندی است. این عامل اثرات مستقیم و غیر مستقیمی بر ویژگی‏های فیزیکی و شیمیایی خاک و حتی غلظت عناصر غذایی دارد. پتاسیم از جمله عناصر مهم در تغذیه گیاهان است و دومین ماده غذایی عمده جذب شده توسط گیاهان است. پتاسیم در خاک به چهار شکل محلول، تبادلی، غیر تبادلی و ساختمانی وجود دارد. تحقیقات گسترده‏ای بر روی شکل‏های مختلف پتاسیم در ارتباط با کانی‏شناسی، اقلیم، ویژگی‏های خاک، رده‏بندی خاک و به طور ویژه پستی و بلندی صورت گرفته است اما بررسی اثر جداگانه واحدهای مختلف فیزیوگرافی و سطوح مختلف رده‏بندی فراموش شده است. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اثر سطوح مختلف رده‏بندی و پستی و بلندی (واحدهای فیزیوگرافی) بر وضعیت پتاسیم خاک‏های سپیدان استان فارس بود.مواد و روش‏ها:به منظور تعیین اثر سطوح مختلف رده‏بندی و پستی و بلندی بر وضعیت پتاسیم خاک‏های سپیدان استان فارس، یک ردیف پستی و بلندی در منطقه سپیدان استان فارس اعمال گردید. پس از حفر و تشریح نیم‏رخ‏ انتخابی در هر واحد فیزیوگرافی شناسایی شده و انجام نمونه‏برداری، ویژگی‏های فیزیکی و شیمیایی خاک به روش‏های معمول اندازه‏گیری شدند. شکل‏های مختلف پتاسیم به روش اجمالی برآورد گردید و با استفاده از نرم‏افزار آماری SPSS16 و آزمون آماری LSD معنی‏داری تفاوت شکل‏های مختلف پتاسیم در سطوح مختلف رده‏بندی و واحدهای مختلف فیزیوگرافی سنجیده شد.یافته‏ها:بررسی خاک‏رخ‏های مطالعاتی نشان داد که خاک‏ها در راسته‏های انتی‏سول‏، اینسپتی‏سول و آلفی‏سول با توجه به سیستم طبقه‏بندی تاکسونومی 2014 قرار گرفتند. تعداد سه زیر راسته، چهار گروه بزرگ و زیرگروه شناسایی شدند. در منطقه مطالعاتی پتاسیم محلول، تبادلی، غیرتبادلی، ساختمانی و کل به ترتیب دارای میانگین 96/0، 279، 510، 3792 و4583 میلی‏گرم بر کیلوگرم بودند.میانگین شکل‏های پتاسیم محلول، تبادلی، غیرتبادلی، ساختمانی و پتاسیم کل مرتبط با واحدهای مختلف فیزیوگرافی به ترتیب 73/0، 421، 1360، 1405، 15833 میلی‏گرم بر کیلوگرم در واریزه‏های بادبزنی ثقلی-آبرفتی، 21/1، 236، 565، 2803 و 3603 در دشت دامنه‏ای، 76/0، 352، 436، 2071، 2860 میلی‏گرم بر کیلوگرم در دشت سیلابی، 73/0، 270، 372، 2249، 2893 میلی‏گرم بر کیلوگرم در تراس رودخانه‎ای، 91/0، 321، 656، 2541، 3520 میلی‏گرم بر کیلوگرم در دشت رسوبی و 17/1، 172، 88، 2292، 2554 میلی‏گرم بر کیلوگرم گزارش شد. پتاسیم کل و همچنین شکل‏های مختلف پتاسیم بجز پتاسیم محلول در واحدهای مختلف فیزیوگرافی با یکدیگر تفاوت معنی‏دار (P<0.05) داشتند. در رابطه با اثر سطوح مختلف رده‏بندی، در تمامی سطوح مورد بررسی شکل‏های تبادلی و غیرتبادلی دارای تفاوت معنی‏دار (P<0.05) بودند.نتیجه‏گیری:مطالعه حاضر نشان داد که پستی و بلندی در قالب واحدهای مختلف فیزیوگرافی با کنترل میزان رطوبت، تابش خورشید دریافت شده و همچنین سرعت هوادیدگی به ایجاد تفاوت‏هایی در ویژگی‏های فیزیکوشیمیایی و رده‏بندی خاک منجر شود. مجموعه این عوامل سبب مشاهده تفاوت‏های معنی‏دار در میزان شکل‏های مختلف پتاسیم در واحدهای مختلف فیزیوگرافی شد. به دلیل عدم کاربرد اختلافات بسیار فاحش در سطوح مختلف رده‏بندی تا سطح زیرگروه پیشنهاد می‏گردد که به منظور پایش بهتر عنصر پتاسیم برای دستیابی به کشاورزی پایدار حداقل از طبقه‏بندی خاک‏ها در سطح فامیل استفاده نمود تا تفاوت‏ها بهتر درک شود. همچنین لازم به ذکر است که نوع ماده مادری، اقلیم، توپوگرافی و دیگر شرایط محیطی می‏تواند بر میزان دقت مطالعه در مناطق مختلف اثر بگذارند که آنها را نباید در هنگام انتخاب میزان دقت مطالعه فراموش نمود.

Keywords

• پستی و بلندی
• تکامل خاک
• شکل ‏های پتاسیم
• سطوح رده‏ بندی