Trabzon İlahiyat Dergisi (Dec 2021)
Ebû Naîm Ahmed el-Hâdimî’in Risâle fî efʿâli’l-ʿibâd Adlı Risâlesinin İnceleme, Tahkik ve Tercümesi
Abstract
Çalışmamız, Ebû Naîm Ahmed el-Hâdimî’nin (ö. 1160/1744) Risâle fî efʿali’l-ʿibâd adlı risâlesi üzerinden müellifin insan fiilleri hakkındaki yaklaşımları konumlandırmaya ilişkin ortaya koyduğu tespitleri inceleyecektir. Ayrıca risâlenin meseleye katkı sağlayan özgün yönlerine de işaret edilecektir. Bunların yanı sıra tahkik ve tercümesi de yapılmak suretiyle risâlenin literatüre kazandırılması hedeflenmektedir. İnsan fiilleri ve irâde-i cüzʾiyye hakkında İslam tarihi boyunca birçok yaklaşım neşet etmiştir. Buna paralel olarak bu yaklaşımların birbirinden ayrışma ve ortak noktalarını tespit etmeye ve bunları konumlandırmaya çalışan bir yazım literatürü de gelişmiştir. Çalışmamıza konu olan muhtasar nitelikteki bu risâle ise bu literatürün bir hasılası olarak görülebilir. Müellifin Celâluddin Devvânî (ö. 908/1502), Seyyid Şerif Cürcânî (ö. 816/1413) ve Sadrüşşerîʿa es-Sânî’yi (ö. 747/1346) fiiller konusunda yaygın Mâtürîdî ve Eşʿarî gelenekten farklı şekilde konumlandırması risâlenin dikkat çeken yönlerinden birisidir.
