پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل (Aug 2016)
تحلیل اثر رقابت درونگونهای بر ویژگیهای زیستسنجی جستگروههای بلوط ایرانی با استفاده از تابع‌های همبستگی جفتی و نشاندار در جنگلهای زاگرس
Abstract
سابقه و هدف: رقابت درونگونهای بین درختان یک برهمکنش کلیدی در شکلگیری تودههای جنگلی است و تحلیل فرایندهای نهفته بومشناختی در جنگل ممکن میسازد. این برهمکنش بر رویش و توزیع مکانی درختان تاثیر گذاشته و منجر به یک ساختار افقی و عمودی خاص در توده میشود. به همین دلیل، رقابت به عنوان یکی از نخستین فرایندهایی شناخته میشود که تراکم جمعیت، ساختار جامعه و تنوع آن را تحت تاثیر قرار میدهد. به منظور درک برهمکنش رقابتی درختان در جنگل، روشهای متعددی توسعه یافتهاند که مقیاس مکانی رقابت را بین تک درختان ارزیابی کرده و تاثیر رقابت را بر ویژگیهای زیستسنجی آنها نشان میدهند. بنابراین با توجه به نقش مهم رقابت بر رویش درختان و ساختار مکانی آنها، این پژوهش با هدف بررسی اثر رقابت درونگونهای بین جستگروههای بلوط ایرانی بر ویژگیهای زیستسنجی آنها در جنگلهای خشک و نیمهخشک زاگرس با استفاده از تحلیل مکانی انجام شد. مواد و روشها: یک قطعهنمونه با ابعاد 300 متر × 300 متر که به طور خالص پوشیده از بلوط ایرانی بود در نزدیکی شهر یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد انتخاب شد. نقشه نقطهای همه 1113 جستگروه با استفاده از روش آزیموت و فاصله تهیه گردید. ابتدا از آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای بررسی اختلاف توزیع جستگروهها با توزیع پوآسون همگن استفاده شد. سپس تحلیل مکانی جستگروههای بلوط ایرانی با استفاده از تابع همبستگی جفتی، g(r)؛ تابع O-ring، O(r) و تابع همبستگی نشاندار، kmm(r) انجام شد. در تابع همبستگی نشاندار، ویژگیهای زیستسنجی ارتفاع کل، ارتفاع تاج، قطر یقه، قطر متوسط و مساحت تاج به عنوان نشان بکار رفتند. همچنین از آزمون مونت کارلو برای بررسی معنیداری نتایج به دست آمده استفاده شد. یافتهها: مقایسه با فرایند پوآسون همگن نشان داد که الگوی مشاهده شده بلوطهای ایرانی به طور معنیداری (در سطح 05/0) همگن بود. نتایج تابع همبستگی جفتی و تابع O-ring نشان دادند که بین جستگروههای بلوط ایرانی در منطقه مورد مطالعه رقابت درونگونهای وجود داشته که این رقابت تا مقیاس مکانی 5 متر معنیدار بود (در سطح 05/0). همچنین نتایج تابع همبستگی نشاندار نیز بیانگر این بود که ارتفاع کل، ارتفاع تاج و قطر یقه به رقابت درونگونهای بسیار حساس بوده در حالیکه ویژگیهای تاج (قطر متوسط و مساحت) حساسیت کمتری به رقابت نشان دادند. نتیجهگیری: به طور کلی، نتیجهگیری شد که در توده خالص مورد مطالعه بین بلوطهای ایرانی برهمکنشهای رقابتی وجود داشته که این رقابت بر ویژگیهای زیستسنجی آنها تاثیر منفی داشته است. رقابت بین جستگروهها بر رویش آنها تاثیر منفی گذاشته اگرچه این برهمکنش منفی تاثیر کمتری بر مشخصات تاج داشته است زیرا فاصله بین جستگروهها در نتیجه تراکم کم آنها (7/123 جستگروه در هکتار) رقابت تاجی را کاهش داده است.
Keywords
