Darulhadis İslami Araştırmalar Dergisi (Jun 2023)
Muhammed b. Îsâ b. İsmail el-Aksarâyî’nin Nihâyetüs-sûl ve’l-emniyye fî Teallümi’l-Fürûsiyye Adlı Eserinin Eman ve Müste’men Bölümlerinin Değerlendirilmesi
Abstract
Muhammed b. Îsâ b. İsmail el-Aksarâyî’nin hayatı hakkında kaynaklarda yeterli bilgi bulunmamaktadır. Nihâyeti’s-sûl ve’l-emniyye fî teallümi a‘mâli’l-fürûsiyye adındaki eserinden anlaşıldığına göre o, önemli bir Hanefî fakihdir. Müellif adı geçen kitabı genel olarak cihadın önemini anlatmak, savaş aletlerini kullanma, ata binme, savaşta ve savaş sonrası uyulması gereken hukukî kuralları öğretmek üzere telif etmiştir. Ele aldığı konular arasında ganimet, esirler, eman, müste’men, mürted, bâğî, zimmet akdi gibi hukukî konular da yer almaktadır. Eman, Müslümanlar’ın yönetiminde bulunan bir ülkeye girmek veya Müslümanlar’dan oluşan orduya teslim olmak isteyen gayrimüslime can ve mal dokunulmazlığı garantisi sağlayan bir akiddir. Eman sözleşmesi Müslümanlar’ın maslahatı dikkate alınarak verildiğinden Hanefîler’e göre bağlayıcı değildir. İster Müslüman ister başka bir dine mensup olsun kendi ülkesinden başka bir ülkeye eman ve izin alarak geçici bir süre kalmak üzere giren kişiye müste’men denir. İslâm ülkesinde bulunan müste’menler kendileriyle yapılan eman akdinin bir gereği olarak devletin koruma ve himayesi altındadırlar. Devletin koruma ve himayesi onlara can ve mal güvenliği sağlar. Bu nedenle bir Müslüman ülkesinde bulunan müste’menlerin sahip oldukları hakları ihlal edemez. Biz bu çalışmada, İsmail el-Aksarâyî’nin Nihâyetü’s-sûl ve’l-emniyye adlı eserinin eman ve müste’men bölümlerini müellifin kitabında zikrettiği meseleler çerçevesinde ele alacağız. Bu sebeple yeterli görülen hususlarda başka kaynaklardan istifade etme yoluna gidilmeyecek eserde verilen bilgilerle iktifa edilecektir
