نقد تحلیل و زیبایی شناسی متون (Mar 2021)
اسرار عرفانی و رموز بیانی در مطلعیه مثنوی مولوی
Abstract
مولانا در طلیعه مثنوی با نوای دلکش و نالههای خالصانه نی، عطش عرفانی جدایی روح معنوی را از اصل خود با زبان سوزناک نی شرحه شرحه بیان میکند. این نامه عصارهای از شش دفتر مثنوی معنوی و نیز براعت استهلالی بر تمامی اشعار این گنجینة ادبی و عرفانی است که از همان آغاز تصویری از فراق و هجران ترسیم میکند. نکتهای که قابل تأمل است مفهوم واژههای «حکایت» و «شکایت» در بیت آغازین مثنوی است که شارحان متعددی اقدام به شرح آن نموده و هر کدام تفسیری خاص از آن داشتهاند. این مقاله بر آن است با روش توصیفی- تحلیلی برخی از معانی مطرح شده توسط تعدادی از شارحان را مورد ارزیابی و نقد قرار داده و در اثبات معانی و مفهوم ادعایی، موضوع را در دو محور بافت عمودی نینامه و بافت تناسبی و تناقضی واژه با منازل، وادیها و مقامات عرفانی، مورد بحث و تحلیل قرار دهد. نتایج پژوهش حاکی از این است که مباحث عرفانی در هر اثر ادبی، از جمله مثنوی معنوی، آنچنان گسترده و پرمحتواست که هرکسی به قدر و توان دانش خود میتواند آن را درک کند. مفهوم «شکایت» در نی نامه شکایت اعتراض آمیز نیست که برخی از شارحان آن را بیان کردهاند، بلکه «نفیر» جدایی، «شرح درد اشتیاق» و «ناله» و مناجات عاشقانهای است که مولوی در محور عمودی شعر آن را رمزگشایی کرده است.