بررسی اثرات زیست‌محیطی نظام تولید ذرت علوفه‌ای به روش ارزیابی چرخه‌ی حیات

Abstract

سابقه و هدف: ایران جزء کشور‌هایی با بیش‌ترین میزان تولید گازهای گلخانه‌ای در جهان است که طبق برآوردهای انجام گرفته بخش قابل توجهی از این اثرات مربوط به فعالیت‌های کشاورزی است. روش‌های مختلفی برای ارزیابی اثرات محیط زیستی فعالیت-های کشاورزی وجود دارد که ارزیابی چرخه حیات یکی از روش‌های ارزیابی اثرات پایداری است که بر مبنای فرآیند تولید محصول توسعه یافته است. روش‌های موجود ارزیابی اثرات چرخه حیات و تعیین اثرات فعالیت‌های کشاورزی از طریق کلاس‌بندی و مدل-سازی ارزیابی و تغییرات احتمالی در شاخص‌های کیفیت خاک به عنوان یک نتیجه در فعالیت‌های کشاورزی در مزرعه تعیین می-شوند. هدف اصلی از انجام و طراحی این تحقیق، بررسی آثار زیست‌محیطی ناشی از نظام تولید ذرت علوفه‌ای با استفاده از روش ارزیابی چرخه حیات (LCA) به منظور مدیریت و کنترل هر چه بهتر این اثرات است.مواد و روش‌ها: منطقه‌ی مورد مطالعه مزرعه‌ی آموزشی دانشگاه تهران به مساحت 260 هکتار است. اطلاعات مورد نیاز، از طریق مصاحبه با کارشناسان مزرعه جمع‌آوری گردید. میزان مصرف نهاده‌ها و انتشار آلاینده‌ها در چند گروه تأثیر شامل گرمایش جهانی، اوتریفیکاسیون، اسیدی شدن، مسمومیت آب‌های سطحی و تخریب ازون، دست‌ ‌بندی به ازای یک واحد کارکردی (یک تن ذرت علوفه‌ای) تعیین وتأثیر آنها بر چرخه حیات ارزیابی شد. محاسبات ارزیابی چرخه حیات توسط نرم افزار سیماپرو انجام شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که (1): بیش‌ترین تخریب زیست محیطی ناشی از تولید ذرت علوفه‌ای مربوط به مسمومیت آب‌های سطحی با مقدار kg 1,4-DBeq 13-10× 94/1 می‌باشد که کودهای شیمیایی وآبیاری به ترتیب با مقادیر13-10×331/1 و 14-10×96/4 kg ، 1,4-DBeq روی این آلایندگی بیشترین اثر را دارند، (2): مقدار شاخص زیست‌محیطی13-10× 19/2 پوینت یا 219/0 پیکوپوینت محاسبه شد که مقادیر نرمال شده گروه‌های اثر ناشی از تولید ذرت علوفه‌ای می‌باشد که با ضرب کردن مقدار کل آلایندگی هر گروه اثر در فاکتورهای نرمال‌سازی و وزن‌دهی مختص هر گروه اثر محاسبه شده است. هرچه این مقدار کم‌تر شده و به صفر نزدیک‌تر باشد این-طور نتیجه‌گیری می‌شود که اثرات زیست‌محیطی محصول تولید شده نیز کم‌تر می‌باشد.نتیجه گیری: استفاده از روش‌های مختلف مدیریت نظام زراعی همچون کاربرد نهاده‌های آلی، تناوب زراعی، کاشت گیاهان تثبیت‌کننده نیتروژن و خاک‌ورزی حداقل، برمبنای بهره‌گیری از اصول کم‌نهاده برای کاهش این اثرات زیست‌‌محیطی ضروری است. همچنین انتخاب روش‌های مناسب آبیاری و مدیریت بهینه مصرف آب ضمن افزایش عملکرد محصول، می‌تواند اثرات تخریبی زیست‌محیطی این عملیات را کاهش دهد. راهکاری که می‌توان برای کاهش اثرات این عملیات پیشنهاد و اجرا نمود، استفاده از روش‌های مختلف مدیریت نظام زراعی همچون کاربرد نهاده‌های آلی، تناوب، گیاهان تثبیت‌کننده نیتروژن و خاک‌ورزی حداقل، برمبنای بهره‌گیری از اصول کم‌نهاده برای کاهش این اثرات زیست‌‌محیطی است و با انتخاب روش‌های مناسب برای آبیاری و مدیریت بهینه مصرف آب ضمن افزایش عملکرد محصول، اثرات تخریبی زیست‌محیطی این عملیات راکاهش داد.

Keywords

• ارزیابی چرخه حیات
• شاخص زیست محیطی
• ذرت علوفه‌ای