تأثیر آلومینیم سولفات و آهن سولفات بر رفتار جذب روی و توزیع شکل‌های شیمیایی روی در خاک آهکی

Abstract

سابقه و هدف: در سال های اخیراستفاده از ترکیباتی مانند آلومینیم سولفات در باغات و زمین های کشاورزی به عنوان جایگزینی برای سولفوریک اسید در نتیجه خطرات زیاد و نیاز به ابزار و تجهیزات ویژه در هنگام استفاده از آن، و همچنین به عنوان جایگزینی برای گوگرد عنصری به دلیل سرعت کند اکسایش آن در شرایط نامساعد خاک آهکی، مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است؛ بدین منظور پژوهش حاضر برای بررسی تأثیر تیمار آلومینیم سولفات و تیمار آهن سولفات بر رفتار جذب روی و توزیع شکل های شیمیایی روی در خاک آهکی انجام شد. مواد و روش‌ها: برای خنثی سازی آهک به ترتیب مقادیر 21/22 و 8/27 گرم از تیمار آلومینیم سولفات و تیمار آهن سولفات به 500 گرم خاک افزوده شد. با توجه به آزمایش سینتیک آزادسازی روی و به دست آوردن بالاترین مقدار از روی قابل دسترس (Zn-DTPA) در هفته ی دوم، نمونه ها به مدت دو هفته در رطوبت ظرفیت مزرعه ای (FC) و دمای 1±25 درجه سلسیوس در شرایط انکوباسیون قرارداده شدند و در پایان انکوباسیون، همدمای جذب در سری غلظتی 0، 30،90، 120، 150، 200، 250 و 300 میلی گرم بر لیتر روی با محلول زمینه کلسیم کلرید 01/0 مولار انجام گرفت؛ روی قابل دسترس به روش DTPA و شکل های شیمیایی مختلف روی به روش عصاره گیری دنباله ای تسییر تعیین شدند. یافته‌ها :افزودن آلومینیم سولفات سبب کاهش جذب روی و اعمال تیمار آهن سولفات به خاک باعث افزایش جذب روی در خاک شد. برازش غیرخطی داده‌های آزمایشی توسط نرم‌افزار Solver با معادلات جذب لانگمویر، فروندلیچ، تمکلین و دوبینین–رادوشکویچ نشان داد که معادله فروندلیچ با بالاترین ضریب تبیین (R2) و پائین ترین SE بهترین برازش را بر داده های آزمایشی داشت و میزان پارامترهای ظرفیت جذب (qmax, B, KF, qD) و شدت جذب (KT, KL, n) با افزودن تیمار آلومینیم سولفات کاهش و با اعمال تیمار آهن سولفات افزایش یافت. همچنین پارامتر E معادله دوبینین- رادوشکویچ در تیمارهای مورد مطالعه کمتر از 8 کیلوژول بر مول بدست آمد که بیانگر جذب فیزیکی و یا تبادلی روی در خاک مورد مطالعه بود. شاخص شدت جذب (SI)، نشانگر کاهش تمایل خاک به جذب روی در خاک تیمار شده با تیمار آلومینیم سولفات و افزایش تمایل خاک به جذب روی در خاک تیمار شده با آهن سولفات بود. با کاربرد تیمار آلومینیم سولفات به خاک مورد مطالعه شکل تبادلی کاهش و شکل کربناتی افزایش یافت؛ تیمار آهن سولفات نیز با کاهش معنادار شکل تبادلی روی، سبب افزایش شکل اکسیدی و کربناتی روی گردید.نتیجه‌گیری: در نهایت می توان نتیجه گرفت که تیمار آهن سولفات با تبدیل روی از شکل های ناپایدار (تبادلی) به شکل پایدار (اکسیدی)، موجب کاهش قابلیت دسترسی روی شد و آلومینیم سولفات به دلیل کاهش جذب روی در خاک سبب افزایش روی قابل دسترس گردید.

Keywords

• عصاره‌گیری متوالی
• روی قابل دسترس
• معادلات جذب
• آهن
• آلومینیم