تأثیر سیلاژ مخلوط کاکتوس علوفه‌ای-یونجه بر مصرف خوراک، قابلیت هضم مواد مغذی، سنتز پروتئین میکروبی، فراسنجه‌های خونی و شکمبه‌ای گوسفند کرمانی

Abstract

چکیدهسابقه و هدف: پدیده خشکسالی اثرات نامطلوبی بر صنعت دامپروری گذاشته و سبب کاهش جمعیت و عملکرد دام‌ها شده است. از این رو جایگزینی گونه‌های مقاوم به کم‌آبی مانند کاکتوس علوفه‌ای که نسبت به وضعیت نامساعد محیطی مقاومت بالایی دارند، می-تواند راهکار مناسبی برای جبران خسارت‌های به‌عمل آمده باشد. اما به‌دلیل پایین بودن ماده خشک و پروتئین خام، نشخوارکنندگانی که تنها از این گیاه تغذیه می‌کنند ممکن است دچار اختلالات هضم مانند اسهال و کاهش وزن شوند. بنابراین ترکیب کاکتوس علوفه‌ای که دارای کربوهیدارت بالاست با مواد خوراکی دارای الیاف و پروتئین بالا، می‌توانند یک ترکیب متعادل را به‌وجود آورند. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر تغذیه سطوح مختلف سیلاژ کاکتوس علوفه‌ای با یونجه خشک بر مصرف خوراک، فراسنجه‌های شکمبه و تولید پروتئین میکروبی بود. مواد و روش‌ها: برای تهیه سیلاژ، کاکتوس علوفه‌ای به‌میزان 66 کیلوگرم و یونجه خشک به‌میزان 34 کیلوگرم به‌صورت همگن مخلوط و در بشکه‌های پلاستیکی 220 لیتری فشرده ‌شد. نمونه‌برداری از سیلاژ پس از سیلو‌کردن در روز 45، برای تعیین ترکیب شیمیایی سیلاژ‌ها انجام شد. در این آزمایش از چهار رأس گوسفند نر نژاد کرمانی با میانگین وزنی 2/0±43 کیلوگرم و سن 5/2 سال در قالب طرح چرخشی در چهار دوره 21 روزه (16 روز عادت‌پذیری) استفاده شد. جیره‌های آزمایشی شامل جیره شاهد (سطح صفر) و جیره‌های دارای سطوح 10، 20 و 30 درصد سیلاژ مخلوط کاکتوس علوفه‌ای-یونجه بودند. ابتدا حجم گاز تولیدی از جیره-های آزمایشی تعیین شد. به‌منظور تعیین مصرف خوراک و قابلیت هضم مواد مغذی، در هفته نمونه‌گیری، نمونه خوراک و باقیمانده خوراک روزانه جمع‌آوری، توزین و آنالیز شیمیایی شد. در روز آخر هر دوره نمونه‌گیری از مایع شکمبه هر گوسفند در ساعات صفر، دو، چهار، شش و هشت ساعت پس از مصرف خوراک توسط لوله مری متصل به دستگاه ساکشن، جهت تعیین pH، نیتروژن آمونیاکی، جمعیت پروتوزوآ و اسیدهای چرب فرار نمونه‌گیری به‌عمل آمد. در روز چهارم هر دوره، سه ساعت پس از مصرف خوراک، خون‌گیری از دام‌ها از طریق ورید وداج جهت تعیین فراسنجه‌های بیوشیمیایی خون انجام گرفت. به‌منظور تعیین میزان آلانتوئین و پروتئین میکروبی، ادرار تولیدی در روزهای نمونه‌گیری در طول 24 ساعت با ظرف‌هایی که در زیر قفس‌های متابولیکی قرار داشت جمع‌آوری شد.یافته‌ها: حجم گاز تولیدی از جیره‌های آزمایشی به‌طور معنی‌داری متفاوت بود (05/0p<). قابلیت هضم چربی خام و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی با جیره‌ دارای 30 درصد سیلاژ از گروه شاهد و جیره‌های دارای 10 و 20 درصد سیلاژ بیشتر بود (001/0p<). ‌هم-چنین قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی و الیاف نامحلول در شوینده خنثی با افزودن سیلاژ مخلوط کاکتوس-یونجه به جیره، به-صورت درجه دو افزایش یافت (026/0=p). بیشترین غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه در تمامی ساعات نمونه‌گیری با تغذیه جیره‌ دارای ۳۰ درصد سیلاژ (با میانگین 5/19 گرم در دسی‌لیتر) مشاهده شد (001/0p<). هم‌چنین درصد مولاری اسید پروپیونیک با استفاده از 20 و 30 درصد سیلاژ به‌صورت خطی افزایش و درصد مولاری اسید استیک و نسبت اسید استیک به اسید پروپیونیک به-صورت خطی کاهش یافت (001/0=p). غلظت نیتروژن اوره‌ای (03/0=p) و تری‌گلیسیرید (01/0=p) خون تحت تأثیر افزودن سطح سیلاژ کاکتوس-یونجه تغییر کرد که بیشترین مقدار نیتروژن اوره‌ای و کمترین میزان تری‌گلیسرید در جیره دارای 30 درصد سیلاژ و به ترتیب 29/18 و 39 میلی‌گرم بود. مقدار اوره ادرار در گوسفندان با افزایش سطح سیلاژ کاکتوس-یونجه در جیره به‌صورت خطی افزایش یافت (03/0=p).نتیجه‌گیری: سیلاژ مخلوط کاکتوس-یونجه از ارزش تغذیه‌ای مطلوبی برخوردار است و اضافه کردن آن به جیره گوسفندان کرمانی سبب حفظ شرایط بهینه شکمبه و بهبود قابلیت هضم مواد مغذی شد. بنابراین می‌توان از مخلوط کاکتوس علوفه‌ای و یونجه خشک تا سطح 30 درصد در جیره گوسفندان به‌عنوان خوراک جایگزین برای جبران کمبود خوراک دام در فصول گرم و در مناطق نیمه‌خشک بهره برد.

Keywords

• تولید گاز
• قابلیت هضم
• کاکتوس علوفه‌ای
• ماده خشک مصرفی
• مناطق نیمه‌خشک