تأملی در مؤلفه‌های رفتاری مدیران مدارس در تشکیل اجتماع یادگیری حرفه‌ای معلمان (مرور نظام‌مند)

Abstract

هدف: اجتماع یادگیری حرفه‌ای بیانگر یک تلاش جمعی برای بهبود یادگیری دانش‌آموزان، تقویت و پایدارسازی یادگیری تمام کارکنان مدرسه، ایجاد دانش از طریق تحقیق و جستجو، تحلیل و استفاده از داده‌ها برای بهبود مستمر است. بنابراین تشکیل و توسعه آن در مدرسه به‌عنوان یکی از وظایف مدیران شناخته می‌شود. این اجتماعات خود به خود اتّفاق نمی‌افتند؛ بلکه باید مدیریت و هدایت شود و مورد حمایت واقع شوند. مدیران مدارس در تشکیل و تحقق اجتماعات یادگیری حرفه‌ای معلمان نقش کلیدی دارند و با توجه به آنچه به آن توجه می‌کنند، آنچه انجام می‌دهند و آنچه پاداش می‌دهند، جهت و انتظارات را برای یادگیری در مدرسه تعیین کنند. به دلیل اثربخشی این اجتماعات در تقویت یادگیری دانش‌آموزان، رشد حرفه‌ای معلمان، بهبود فرایندهای آموزشی کلاسی و ارتقای بهره‌وری و کارایی مدرسه، بررسی چگونگی نقش مدیران در تشکیل و توسعه اجتماعات یادگیری حرفه‌ای معلمان دارای اهمیت نظری و کاربردی است. از این رو پژوهش حاضر با هدف شناسایی رفتارهای مدیران مدارس در تشکیل اجتماع یادگیری حرفه‌ای معلمان انجام شده است.مواد و روش‌ها: این پژوهش با استفاده از روش کیفی به صورت مرور کیفی نظام‌مند انجام شده است. در این روش سعی شده است با تجزیه و تحلیل شواهد ارائه شده توسط مطالعات تجربی پیشین، درکی جامع و به‌روز از نقش مدیران مدارس و رفتارهای آن‌ها در تشکیل اجتماع یادگیری حرفه‌ای معلمان ایجاد شود. این پژوهش مطابق با گام‌های ارایه شده توسط رایت و همکاران (2007) انجام شده است. پس از تدوین پروتکل پژوهش، پژوهش‌های مرتبط با جستجوی کلیدواژه‌های مشخص شده به صورت نظام‌مند از میان 9 مجله پیشرو بین‌المللی در مدیریت آموزشی شناسایی و استخراج گردید. پس از غربال‌گری مقالات شناسایی شده منطبق بر معیارهای ورود و خروج، در مجموع 35 مقاله مرتبط با اهداف و پرسش‌های پژوهش انتخاب شدند. داده‌های پژوهش با ابزار چک لیست گردآوری و طبقه‌بندی و به صورت دستی توسط پژوهشگر تجزیه و تحلیل شدند. سنتز داده‌ها در سه سطح کدگذاری؛ باز، محوری و انتخابی صورت گرفته است. به‌منظور مقبولیت و اعتباریابی پژوهش از خودبازبینی محقق، بازبینی همکاران و کنترل مشارکت‌کنندگان از طریق مکاتبه الکترونیکی با نویسندگان برخی از مقالات مشمول استفاده شده است.بحث و نتیجه‌گیری: مطابق با یافته‌های پژوهش، 31 کد باز (نشانگر) در کد انتخابی "رفتارهای مدیران مدارس در تشکیل اجتماع یادگیری حرفه‌ای معلمان" شناسایی گردید. این کدهای باز در قالب 6 مؤلفه محوری دسته‌بندی شدند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد حمایتگری (با 8 نشانگر)، انسجام‌بخشی (با 4 نشانگر)، مشارکت‌جویی (با 5 نشانگر)، ایجاد شبکه‌های توانمندساز (با 5 نشانگر)، یادگیری‌محوری (با 5 نشانگر) و پایش مستمر (با 4 نشانگر) برای تشکیل و توسعه اجتماع یادگیری حرفه‌ای معلمان به‌عنوان مؤلفه‌های رفتاری مدیران مدارس در تشکیل و توسعه اجتماع یادگیری حرفه‌ای معلمان هستند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد مدیران با پشتیبانی از معلمان و حمایت کردن از اجتماعات یادگیری، ایجاد هماهنگی، همسویی و انسجام در مدرسه، جلب مشارکت و همکاری همه ذی‌نفعان در مدرسه، ایجاد شبکه‌های درون و برون مدرسه‌ای توسعه حرفه‌ای در مدرسه و توانمندسازی معلمان مدرسه به صورت شبکه‌ای، محور قرار دادن یادگیری دانش‌آموزان و رشد حرفه‌ای معلمان در مدرسه به‌عنوان مرکز ثقل تمام فعالیت‌ها و برنامه‌های مدرسه و هم‌چنین نظارت و پایش مستمر فرایندها و نتایج و ارزیابی آن‌ها همراه با ارائه بازخورهای لازم، در تشکیل و تحقق اجتماعات یادگیری ایفای نقش می‌کنند.

Keywords

• اجتماع یادگیری حرفه‌ای معلمان
• رفتارهای مدیران مدارس
• مرور نظام‌مند نقش مدیران
• مؤلفه‌های رفتاری مدیران