ارزیابی کاربرد کیتوزان بر ویژگی‌های رشدی، بیوشیمیایی و میزان اسانس مرزه تحت سطوح مختلف رطوبت خاک

Abstract

تنش‌های محیطی مهم‌ترین عامل در کاهش عملکرد محصولات به شمار می‌روند و تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده رشد در گیاهان محسوب می‌شود. به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی کیتوزان بر خصوصیات رشدی، بیوشیمیایی و میزان اسانس مرزه (Satureja hortensis L.) تحت سطوح مختلف رطوبت خاک، این پژوهش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 2 فاکتور و در 3 تکرار در سال 98-1399 در گلخانه‌های تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتور اول سطوح مختلف رطوبت خاک (30، 60 و 90 درصد ظرفیت زراعی) و فاکتور دوم سطوح مختلف محلول‌پاشی کیتوزان (شاهد آب، شاهد اسید استیک، 0.5، 1 و 2 گرم در لیتر) بود. صفات مورد بررسی شامل خصوصیات رشدی، زیست توده تر و خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای نسبی آب برگ، نشت الکترولیت، میزان پرولین، مالون‌دی‌آلدهید، هیدروژن‌پراکسید و اسانس بودند. براساس نتایج به‌دست آمده با کاهش رطوبت خاک، شاخص‌های رشدی و محتوای نسبی آب برگ گیاه به‌طور معنی‌داری کاهش یافتند و در مقابل بر میزان نشت الکترولیت، پرولین، مالون‌دی‌آلدئید، هیدروژن‌پراکسید و میزان اسانس گیاه افزوده شد. به‌طوریکه بیشترین میزان هیدروژن‌پراکسید (0.24 میلی‌گرم بر گرم وزن تر برگ) در پایین‌ترین سطح رطوبت خاک (30 درصد ظرفیت زراعی) مشاهده شد. به‌طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که کاربرد 0.5 گرم در لیتر کیتوزان باعث بهبود تحمل گیاه مرزه در شرایط تنش خشکی گردید؛ بطوریکه کاربرد این غلظت از کیتوزان به‏ترتیب سبب کاهش 8.86 و 23.77 درصدی نشت الکترولیت و هیدروژن‌پراکسید در بالاترین سطح تنش شد. همچنین کاربرد 0.5 گرم در لیتر کیتوزان در بالاترین سطح از تنش منجر به افزایش میزان ارتفاع گیاه (2.78 درصد)، زیست توده تر اندام هوایی (60.18 درصد) و ریشه (118.18 درصد) و محتوای نسبی آب برگ (18.6 درصد) در مقایسه با شاهد گردید.

Keywords

• ارتفاع گیاه
• پرولین
• زیست توده
• مالون‌دی‌آلدئید
• هیدروژن‌پراکسید