بررسی جنبه‌های زیستی جوانه‌زنی و سبز شدن بذرهای نیلوفر‌پیچ (Ipomoea purpurea L.)

Abstract

هدف از این پژوهش بررسی اثر دما، شوری و خشکی و همچنین مطالعه فنولوژی این علف هرز بر اساس درجه روز-رشد می‌باشد. این آزمایش‌ها در آزمایشگاه علوم علف‌های هرز دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد، که عبارت بودند از: دمای کاردینال در هشت سطح شامل: 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتی‌گراد، تنش شوری در نه سطح شاهد، 92/0، 84/1، 68/3، 36/7، 75/14، 5/29، 35 و 40 دسی­زیمنس بر متر کلرید سدیم و تنش خشکی در شش سطح شاهد، 2/0-، 4/0-، 6/0-، 8/0- و 1- مگاپاسکال. برای بررسی فنولوژی علف ­هرز نیلوفرپیچ، آزمایشی مزرعه‌ای در قالب طرح بلوک­های کامل انجام شد. بذور از دمای 10 درجه سانتی‌گراد شروع به جوانه‌زنی کردند و با افزایش دما بر درصد جوانه‌زنی افزوده شد. با بررسی پارامترهای مختلف، مدل دندان مانند به‌عنوان مدل برتر انتخاب و دمای پایه، مطلوب فوقانی، مطلوب تحتانی و سقف به‌ترتیب 39/7، 54/23، 54/29 و 54/39 درجه سانتی‌گراد برآورد شد. همچنین سطح شوری 33/31 دسی‌زیمنس سبب 50 درصد کاهش درصد جوانه‌زنی در این گیاه می‌شود. در تنش خشکی بیشترین درصد جوانه‌زنی (100 درصد) در تیمار شاهد و کمترین درصد جوانه‌زنی (5/97 درصد) در تیمار 4/0- مگاپاسکال مشاهده شد. درمجموع شش مرحله فنولوژی ازجمله سبز شدن، ساقه رفتن، غنچه‌دهی، گلدهی، میوه‌دهی و رسیدگی بذر ثبت شد. نتایج نشان داد که کوتاهترین و طولانی‌ترین مراحل رشدی این علف هرز ازنظر زمانی به ترتیب سبز شدن و ساقه‌دهی می‌باشد. همچنین مشخص شد که نیلوفرپیچ مراحل فنولوژیکی خود را طی 168 روز و با کسب 01/2378 درجه روز-رشد به پایان می‌رساند. نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که بهترین زمان کنترل این علف هرز، قبل از شروع مرحله گلدهی است.

Keywords

• دمای کاردینال
• تنش خشکی و شوری
• جوانه زنی
• فنولوژی
• نیلوفرپیچ