بررسی صفات کمی و کیفی ارقام چغندرقند در زمان های کاشت مختلف و در دو روش کشت نشائی و بذری (خطی) درمنطقه آذربایجان غربی

Abstract

سابقه و هدف: یکی از مشکلات کاشت چغندر قند در استان آذربایجان غربی در اوایل بهار، آماده نشدن زمین برای کشت به دلیل شرایط نامناسب جوی و تأخیر در کشت است، ازآنجاکه عملکرد اقتصادی مناسب در چغندرقند تابع رشد رویشی مناسب در اوایل فصل رشد و تخصیص و توزیع مناسب مواد فتوسنتزی به ریشه است، لذا کشت به موقع این گیاه اهمیت بسیار زیادی دارد. تسریع در رشد گیاه را می توان در شرایط کنترل شده با کاربرد کشت در خزانه و انتقال آن به زمین اصلی در زمان مناسب که خطر سرمای دیررس زمستانه و مشکل کمبود آب برطرف شده امکان‌پذیر کرد. تحقیق حاضر به منظور مقایسه و بررسی صفات کمی و کیفی ارقام چغندرقند در دو روش کشت نشائی و بذری (خطی) و تاریخ‌های مختلف کاشت درمنطقه آذربایجان غربی صورت گرفت.مواد و روش‌ها: به منظور بررسی صفات کمی و کیفی چغندرقند در دو روش کشت نشائی و مستقیم بذری (خطی) با استفاده از ارقام (دوروتی، ایزابلا و اکباتان) درمنطقه آذربایجان غربی آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سه تاریخ کشت (10، 20 و 30 فروردین) در دو منطقه میاندوآب و بوکان در سال 1395 اجرا شد. صفات مورد مطالعه شاخص کلروفیل، شاخص سطح برگ، محتوی نسبی آب برگ، ضریب استحصال قند، تعداد ریشه منشعب، عملکرد ریشه و عملکرد قند خالص بودند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد بین دو سیستم کشت مستقیم و نشائی از لحاظ اثر بر کلیه صفات مورد بررسی به غیر از شاخص کلروفیل برگ در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی‌دار وجود داشت. اثر زمان کاشت و نوع رقم بر کلیه صفات مورد بررسی در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. اثر متقابل زمان کاشت در سیستم کشت بر محتوی آب نسبی برگ، تعداد ریشه‌های منشعب، ضریب استحصال قند، عملکرد ریشه و عملکرد قند خالص در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. اثر متقابل رقم در تاریخ کاشت بر محتوی نسبی آب برگ در سطح احتمال یک درصد و عملکرد ریشه در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار بود.نتایج مقایسه میانگین تیمارها نشان داد در مقایسه بین زمان‌های کشت بالاترین شاخص کلروفیل برگ (87/36) به تاریخ کشت 10 فروردین اختصاص داشت. در بین ارقام مورد بررسی رقم خارجی دوروتی بیشترین شاخص کلروفیل برگ (39/27)، شاخص سطح برگ (72/4)، ضریب استحصال قند (57/81 درصد) و عملکرد قند خالص (39/8 تن در هکتار) را به خود اختصاص داد. بالاترین شاخص سطح برگ (72/5)، محتوی نسبی آب برگ (59/78 درصد)، ضریب استحصال قند (12/78 درصد)، تعداد ریشه منشعب (57/8)، عملکرد ریشه (58/62 تن در هکتار) و عملکرد قند خالص (50/9 تن در هکتار) به کشت نشائی در زمان کاشت 10 فروردین اختصاص داشت. بالاترین محتوی آب نسبی برگ (30/72 درصد) و عملکرد ریشه (64/62 تن در هکتار) نیز در تیمار اثر متقابل زمان کاشت در رقم ، به رقم دوروتی در زمان کاشت 10 فروردین اختصاص داشت.نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج تحقیق حاضر رقم دوروتی در مقایسه با دو رقم دیگر از خصوصیات کمی و کیفی بالاتری برخوردار بود استفاده از این رقم در هر دو منطقه مورد بررسی می تواند قابل توصیه باشد. همچنین کاشت زود هنگام ارقام در 10 فروردین به صورت نشائی از عملکرد ریشه و عملکرد قند خالص بالاتری برخوردار بود. می توان نتیجه گرفت کشت به صورت زود هنگام و نشائی به دلیل استقرار بهتر و همچنین انطباق حداکثر شاخص سطح برگ با مطلوبترین دما و شرایط محیطی موجب بهبود خصوصیات کمی و کیفی چغندر قند می شود.

Keywords

• زمان کشت
• شاخص کلروفیل برگ
• عملکرد قند خالص
• کشت نشائی