روستا و توسعه (Nov 2021)
راهبردهای توسعه ساماندهی عشایر حوزه زاگرس: کاربرد نظریه زمینه‌ای
Abstract
هدف از انجام تحقیق کیفی حاضر واکاوی راهبردهای توسعه ساماندهی عشایر حوزه زاگرس بر اساس نظریه زمینه‌ای بود. داده‌های پژوهش با مصاحبه نیمه‌ساختارمند و روش نمونه‌گیری هدفمند با سی نفر از متخصصان، مدیران و صاحب‌نظران حوزه عشایر گردآوری شد. همچنین، مراحل استخراج نظریه و فرآیند کدگذاری با بهره‌گیری از نرمافزار MAXqda18 انجام شد. بر پایه یافته‌های پژوهش، مقولاتی چون عدم موفقیت طرح‌های پیشین، عدم توجه به پایداری محیط زیست، عدم توجه به سرمایه انسانی، طبیعی و توان بوم‌شناختی مناطق عشایری، عدم آسیب‌شناسی فرهنگی- اجتماعی و عدم توجه به اسناد بالادستی به‌عنوان شرایط علی مؤثر بر توسعه ساماندهی عشایر حوزه زاگرس شناسایی شدند؛ شرایط زمینه‌ای نیز شامل مقولاتی چون عدم هماهنگی در برنامه‌ریزی و اجرا، کمبود منابع مالی، موانع فرهنگی، کمبود نیروی انسانی متخصص، موانع فناوری و موانع طبیعی بودند. این در حالی است که تغییر مداوم الگوی زیست، عدم سرمایه‌گذاری و بازاریابی، بی‌توجهی به توانهای موجود در منطقه، اجرای سیاست‌های توسعه‌ای موازی و ناهماهنگی بین استان‌های حوزه زاگرس نیز به‌عنوان شرایط مداخله‌گر مشخص شدند. همچنین، به‌منظور توسعه ساماندهی عشایر حوزه زاگرس، راهبردهایی چون برنامه‌ریزی غیرمتمرکز و منطقه‌ای، نظام مدیریت مشارکتی، نظام مدیریت محلی(ایلی)، ایجاد تعاونی‌های عشایری، بوم‌گردی عشایری و ایجاد بازارچه‌های محلی شناسایی شدند. در نهایت، مشخص شد که توسعه ساماندهی عشایر حوزه زاگرس پیامدهایی از قبیل پایداری محیط زیست، برقراری عدالت اجتماعی، اشتغال پایدار، احیای زیست‌بوم‌های جنگل و مرتع، امنیت غذایی و بهره‌وری را در جامعه مورد بررسی به‌دنبال خواهد داشت. با استناد به یافته‌های پژوهش حاضر، ضمن توجه بیشتر به عشایر منطقه در حمایت از تصمیم‌گیری‌های سیاستگذاران، برنامه‌ریزان و مدیران ذیربط، می‌توان در راستای دستیابی به توسعه پایدار گام برداشت.
Keywords
