سیاست علم و فناوری (Jun 2017)
تدوین فهرست محصولات دانش‌بنیان با استفاده از روش نظریه بنیادی و مقایسه آن با مفهوم قابلیت‌های پویا
Abstract
به اعتقاد اندیشمندان، تولید کالا و خدمات دانش‌بنیان یکی از ملزومات تحقق اقتصاد دانش‌محور است. امروزه حمایت از این‌گونه فعالیت‌های اقتصادی به یکی از دغدغه‌های جدی دولت‌ها تبدیل شده است. حرکت اساسی این جریان در ایران از سال 89 و با تصویب قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان آغاز شد. اما گام اول در این مسیر، شناسایی محصولات دانش‌بنیان است و تاکنون مدل‌هایی نیز به این منظور ارائه شده اما بکارگیری آنها با موانعی همراه بوده است. این مدل‌ها عمدتاً صنایع را تقسیم‌بندی کرده‌اند در حالی که واحد تحلیل در قانون مذکور، محصولات و خدمات است. در این پژوهش تلاش شده به روش نظریه بنیادی کلاسیک، شاخص‌هایی برای شناسایی محصولات و خدمات دانش‌بنیان ارائه شود. 26 نفر از خبرگان در یک نمونه‌گیری قضاوتی هدفمند مورد مصاحبه قرار گرفته‌اند و سپس، کدها و مفاهیم به دست آمده تحلیل و در قالب معیارهای شش‌گانه شناسایی محصولات و خدمات دانش‌بنیان نظم یافته‌اند. در گام بعد هم این نتایج با مفهوم قابلیت‌های پویا مقایسه شده و نظریه نهایی ارائه گردیده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که شناسایی محصولات و خدمات دانش‌بنیان، از طریق بررسی قابلیت‌های پویای همه تولیدکنندگان آنها امکان‌پذیر است. لازم به ذکر است که بر اساس شروط شش‌گانه به دست آمده در این مطالعه، در فرآیند بازنگری آئین‌نامه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان (سال 95) معیار "شرط ورود شرکت‌های جدید" با عنوان "شرط قابلیت کپی‌برداری" به متن آئین‌نامه تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان اضافه شد.
