اجزای شیمیایی، سمیت تدخینی و تاثیر بیوشیمیایی و ضد تغذیه‌ای اسانس Eucalyptus oleosa Muell. روی سوسک کشیش، Rhyzopertha dominica (F.)

Abstract

سوسک کشیش، Rhyzopertha dominica (F.)، باعث ایجاد خسارات کمی و کیفی گسترده­ای به دانه­های غلات انباری می­شود. استفاده از ترکیبات شیمیایی ساختگی در مدیریت چنین آفاتی آثار جانبی زیادی از قبیل آلودگی محیط زیست، تهدید سلامتی انسان و توسعه مقاومت آفات را در پی داشته است. توانمندی حشره­کشی نویدبخش اسانس­های استخراج شده از گونه­های مختلف جنس Eucalyptus روی حشرات آفت در پژوهش­های اخیر نشان داده شده است. در این تحقیق، تاثیر کشندگی و زیرکشندگی اسانس E. oleosa Muell. روی حشرات کامل R. dominica بررسی شد. تجزیه شیمیایی اسانس نشان داد که ترکیبات ترپنی نظیر 1,8-cineole، α-pinene، trans-pinocarveol، (S)-α-terpineol و β-eudesmol واجد بالاترین مقدار بودند. حشرات کامل در برابر تدخین اسانس حساس بودند؛ به­طوری­که مقادیر LC50 (غلظت کشنده 50 درصد) محاسبه شده بعد از 24، 48 و 72 ساعت به­ترتیب 923/42، 828/35 و 044/34 میکرولیتر بر لیتر هوا برآورد شد. با وجود افزایش فعالیت آنزیم­های آلفا- و بتا-استراز، محتوای پروتئین، گلیکوژن و لیپید کل و فعالیت­های آمیلولیتیک و پروتئولیتیک حشرات کامل تیمار شده با LC30 (غلظت کشنده 30 درصد) اسانس به صورت معنی­داری در مقایسه با شاهد کاهش یافت. شاخص مصرف (CI)، نرخ مصرف نسبی (RCR) و نرخ رشد نسبی (RGR) هم در حشرات کامل تیمار شده به­صورت معنی­داری کاهش یافت. شاخص بازدارندگی تغذیه­ای (FDI) 40/59 درصدی تحت تاثیر غلظت کشنده 30 درصد اسانس در حشرات تیمار شده محاسبه شد. با توجه به تاثیر کشندگی و زیرکشندگی مشاهده شده، اسانس E. oleosa می­تواند برای انجام بررسی­های تکمیلی در راستای مدیریت R. dominica مورد توجه قرار گیرد.

Keywords

• اسانس گیاهی
• تاثیر کشندگی
• تاثیر زیرکشندگی
• ترکیبات ترپنی
• خواص حشره‌کشی