Shaftesbury'ego "Moraliści"

Abstract

Tekst poniższy jest kontynuacją wstępu do tłumaczenia “Listu o entuzjazmie” Shaftesbury’ego (Estetyka i Krytyka nr 1), a także zarysem najważniejszych cech teorii estetycznej prezentowanej m.in. w “Moralistach”. Są nimi: poszukiwanie emotywistycznych warunków doświadczenia piękna, niechęć do metafizyki, celowościowe tłumaczenie zjawisk. Charakterystyczny styl utworu, nawiązującego do Platońskich dialogów, ma na celu wzbudzenie entuzjazmu (podobnego do poetyckiego uniesienia) czytelnika, który może dzięki temu dostrzec idealny charakter piękna całości natury pojmowanej na podobieństwo dzieła sztuki. Podstawowym wymogiem doświadczenia estetycznego jest ópostawa bezinteresowna, zaś samo doświadczenie ma również charakter poznawczy: jest potwierdzeniem “jedności, zgodności i sympatii” spajającej cały świat, a w konsekwencji dobroci jego Stwórcy. Teleologiczny charakter rozważań sprawia, że piękno jest dla Shaftesbury’ego jedyną wartością estetyczną.