تصحیح نام راویان کتاب طب‌الائمه بر اساس كتاب‌ وسائل-الشیعه و مستدرک‌الوسائل

Abstract

سابقه و هدف: کتاب طب­الائمه منسوب به حسین و عبدالله مشهور به ابنابسطام از راویان قرن چهارم یکی از کتبی است که به گردآوری احادیث طبّی پرداخته ­است. ازآنجایی‌که نام کتاب بیانگر این است که صدور روایات آن از ائمۀ اطهار (ع) است؛ بررسی راویان این کتاب، اهمیت دارد. حرّ عاملی در کتاب تفصیل وسائل­الشیعه إلی تحصیل مسائل­الشریعه از جوامع حدیثی شیعه و میرزا‌ حسین ‌نوری در کتاب مستدرک­الوسائل و مستنبط‌­المسائل که تکمیل‌کنندۀ کتاب وسائل­الشیعه است، احادیثی از کتاب طب­الأئمه را در کتب خود نقل کرده‌اند. هدف از انجام این پژوهش، تصحیح نام راویان در احادیث مشترک بین کتاب­های طب­الائمه، وسائل­الشیعه و مستدرک­الوسائل است. روش کار: در این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفت؛ احادیثی که بین کتاب‌های طب­الائمه، وسائل­الشیعه و مستدرک­الوسائل مشترک بود، گردآوری شد و تفاوت‌هایی که در نام راویان این احادیث مشترک وجود داشت، بررسی شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند. یافته‌ها: در این پژوهش مشخص شد که نام هشت راوی بین چند نفر مشترک بود. دربارۀ پنج راوی توصیفی ذكر نشده؛ دو راوی مدح و یک راوی هم مدح هم ذم شده ­است که این توصیف‌های متفاوت برای راویان حاکی از یکسان‌نبودن ویژگی‌های رجالی راویان است. همچنین یک روایت که در نسخۀ کنونی کتاب طب­الائمه وجود نداشت نیز مشخص شد. نتیجه‌گیری: در بررسی احادیث مشترک بین کتاب طب­الائمه با کتاب­های وسائل­الشیعه و مستدرک­الوسائل، تفاوت‌هایی در نام راویان دیده شد که در این پژوهش نام صحیح راویان مشخص شد و يك روایت نیز که در نسخۀ کنونی کتاب طب‌الائمۀ، موجود در نرم­افزار جامع‌الأحادیث نسخۀ 5/3، وجود نداشت، پیدا شد. درنتیجه، می­توان این پژوهش را مصحّح و مکمّل کتاب طب‌الائمه منسوب به ابنابسطام دانست تا محققان بتوانند بهتر دربارۀ این کتاب قضاوت نمایند.

Keywords

• تصحیح سندی؛ راویان مشترک؛ طب-الائمه؛ مستدرک‌الوسائل؛ وسائل-الشیعه