بازنمایی عشایر به‌عنوان یاغی در دورة پهلوی اول (بررسی اشعار زندان آغاعنایت جوانرویی)

Abstract

سازوکارهای سلطه، محصول و مولّدِ دانش و روایت‌های تاریخی‌اند. فرودستان به عنوان ابژه‌های کنترل و اعمالِ قدرت، اگرچه بازنمایی می‌‌شوند اما خود صدا و تاریخی ندارند. تاریخِ فرودستان را نمی‌‌توان از طریق اسناد و آرشیوهای دولتی بازسازی کرد، چراکه این اسناد خود به شیوه‌ای گزینش شده‌اند که روایتی را فراهم کنند. بازنمایی‌های صورت‌گرفته امکان تفکر به شقوق و روایت‌های دیگر را مسدود می‌‌کنند. از این رو برای بازسازی روایتی ورای بازنمایی‌ها باید به جستجوی ردپاها و آثار پراکنده از فرودستان گشت. در دورة پهلوی اول، عشایر ایران با سیاست‌های سرکوب و اسکان روبه‌رو شدند. اما این رنج و آزار تحمیل‌شده بر بیش از یک چهارم جمعیت ایران در تاریخ‌های ملی‌‌گرا بازتاب نیافته و تحت عنوان برقراری امنیت خلاصه و مسکوت گذاشته می‌‌شود. نخبگان ملی‌گرایِ شهری و ایدئولوژی دولتی با بازنمایی عشایر به‌ عنوان یاغی، سرکوب خشن آنان را مشروعیت بخشیده‌اند. این پژوهش اشعار یکی از زندانیان این دوره، آغاعنایت جوانرویی، را همچون پاره‌ای پراکنده از تاریخ فرودستان بررسی می‌کند. پژوهش با تحلیل بازنمایی‌های صورت‌گرفته از عشایر ایران و روایت مسلطِ برآمده از آن، با رویکردی تفسیری به بازسازی روایتی ورای بازنمایی‌ها دست می‌‌زند.

Keywords

• سیاست عشایری
• پهلوی اول
• روایت
• فرودست
• امنیت